In januari 2024 zijn Marika (voorzitter) en ondergetekende (penningmeester) met onze echtgenoten Anne en Vincent voor Ikusasa naar Zuid-Afrika gereisd.
Doel van deze reis is het versterken van de banden met onze samenwerkingspartners MES (een grote welzijnsorganisatie o.a. in Johannesburg), CTC (Coronation Training Center, school voor kinderen met een beperking) en St Peters (pleegzorg voor kinderen die hun ouders hebben verloren aan aids en/of zelf HIV hebben). Door veel met elkaar te overleggen waar de nood het hoogst is, op welke manier financiële steun het best terecht komt, hopen we de bijdragen van onze sponsoren en andere donateurs zo goed mogelijk te besteden.
We hebben veel activiteiten van onze samenwerkingspartners gezien en daardoor een heel goed beeld gekregen van het mooie werk dat zij doen. Voor mij was dit de eerste kennismaking met Zuid-Afrika, heel indrukwekkend! In dit verslag leest u mijn ervaringen van deze bijzondere reis!
Donderdag 18 januari: Voorschoolse opvang
We starten ons bezoek bij MES bij de Early Childhood Centers (voorschoolse opvang). Hier worden kinderen van ½ tot 6 jaar opgevangen, krijgen ze een maaltijd en krijgen ze al een soort van onderwijs. Met name dat laatste vond ik heel opvallend, overal geplastificeerde posters van het alfabet, de dagen van de week, dieren, etc. Er wordt volgens een vast dagschema gewerkt. Ook bijzonder om te zien dat alle kinderen, ook als ze 6 zijn, tussendoor slapen op hun matrasje.
We worden vandaag rondgeleid door Susan, de nieuwe manager fondsenwerving van MES. Leuk om te horen dat ze vol nieuwe plannen is en hier enthousiast over vertelt. En ook dat ze heel erg zoekt naar verbinding met andere projecten of andere organisaties.
Tussendoor hebben we het trainingscenter bezocht waar basic life skills worden gegeven maar ook computercursussen etc. Vanaf het dak van het gebouw van MES bekijken we Johannesburg, de grote verschillen zijn hier ook heel duidelijk te zien.
Ook hebben we Impilo bezocht, het shelter (voorheen hospice) waar jonge mannen en vrouwen kunnen worden opgevangen die dakloos zijn. Er zijn kamers voor 2 tot 6 personen. Verder is er een gezondheidscentrum waar mensen vanuit het shelter maar ook anderen kunnen komen voor medische zorg, bijvoorbeeld op het gebied van chronische ziekten zoals diabetes. Therapietrouw is een belangrijk aandachtspunt.
Vrijdag 19 januari: Maharishi Institute
Vanochtend gaan we samen met Leona (CEO van MES) naar Maharishi Institute, een organisatie die kosteloos onderwijs aanbiedt op het niveau van highschool en universiteit voor kinderen die normaal onderwijs niet kunnen betalen. Er wordt gerekend met een inkomensgrens van 4000 Rand per maand, dit is ongeveer 200 euro. De kinderen moeten nog wel zelf een uniform (op highschool) en materiaal (laptop) kopen. Daarnaast is het vervoer vaak nog een grote kostenpost waardoor het soms niet mogelijk is hier naar school te gaan. Daarnaast is er ook een selectie waarbij niet alleen naar cijfers wordt gekeken. Inkomsten van Maharishi zijn sponsoring door een heel aantal (grote) bedrijven, en bijdragen van afgestudeerden die een baan hebben.
MES en Maharishi Institute willen meer gaan samenwerken omdat ze dezelfde doelgroep hebben. Na een uitgebreide presentatie met oa een filmpje van de oprichter van MI en een paar leuke verhalen van studenten worden we rondgeleid. Opvallend bijvoorbeeld dat het callcenter van Nando’s (een fastfoodketen) in dit instituut is gevestigd en studenten hier werkervaring kunnen opdoen.
We lunchen samen met Tebza en Patience, jonge mensen die al jaren gesteund worden door Ikusasa bij hun middelbare school en vervolgopleiding. Tebza is na zijn diagnose Diabetes weer goed stabiel en aangekomen in gewicht. Hij heeft nu zijn zusje in huis genomen om voor haar te zorgen. Patience wacht op toelating tot een master opleiding om verder te kunnen studeren. Mooie succesverhalen van Ikusasa jongeren.
Dinsdag 23 januari en woensdag 24 januari Coronation Training Centre (CTC)
We gaan naar het CTC waar we hartelijk worden verwelkomd door zingende kinderen aangemoedigd door een heel enthousiaste juf.
We horen van directeur mw Patricia Masigo dat het een zware tijd is geweest sinds zij is aangetreden als directeur. Een heel groot probleem is dat er sinds augustus 2023 al geen elektriciteit is; de school is afgesloten omdat hun buurman die onder dezelfde stroommeter valt de rekening niet betaalde. Er is op dit moment een beetje stroom beschikbaar via een generator via de buren. Het CTC heeft ons verzoek tot betere communicatie duidelijk ter harte genomen. Er is een Ikusasa-commissie samengesteld en een vergaderplanning gemaakt voor het hele jaar. De kindlijsten zijn gecheckt en ook de wachtlijst is doorgenomen, We hebben gevraagd een prioritering aan te geven voor de kinderen op de wachtlijst zodat we op volgorde van prioriteit de kinderen kunnen toewijzen.
CTC is gestart om kinderen die dat willen (of waarvan de ouders dat willen) 3 jaar langer op school te houden om een soort basic skills te leren. Plan is dat er minimaal 10 jongeren nodig zijn om zo’n extra klas te vullen; nu worden deze jonderen nog in de bestaande klassen opgenomen. Ook zijn er sinds kort 2 groepen voor autistische kinderen.
Vervolgens zijn we een heel aantal klassen in gegaan om kinderen op de foto te zetten en evt post of kadootjes te geven. Het blijft wel een beetje lastig om sommige kinderen een kaart of een kadootje te geven en andere kinderen niets. We hebben al één kind van de wachtlijst kunnen halen in plaats van een kind dat van school is gegaan en meteen het kadootje van degene die van school af is aan deze zwaar autistische jongen kunnen geven. Toch een klein glimlachje toen hij de wereldbol bal zag!
We hebben het financieel overzicht van de afgelopen 2 jaar besproken. De kinderen die met de bus gaan krijgen een bijdrage in de kosten van het transport. De rest van de Ikusasa bijdrage wordt gebruikt om het schoolgeld (deels) te betalen. De kinderen die met prive vervoer (taxibus) naar school gaan kunnen geen bijdrage in de transportkosten krijgen omdat er geen geld naar externe partijen mag worden overgemaakt (ivm risico op corruptie). Voor deze kinderen wordt het schoolgeld van 200 rand per maand betaald. Het bedrag dat over is kan besteed worden aan bijvoorbeeld een schooluniform of andere behoeften.
Na de lunch zijn we met de bus meegereden om alle kinderen thuis af te zetten. Mooi om te zien dat er altijd gewacht wordt op een familielid, of dat er wordt geholpen met oversteken zodat een kind zelf naar huis kan. Wel indrukwekkend om de wijken te zien waar we allemaal langs reden, heel veel arme wijken, golfplaten daken, kinderen op straat, verkopers op straat….ik merk dat ik toch wel veel moeite heb met de grote verschillen hier, en met het hele andere leven dan in Nederland. Ik weet dat ik niet de wereld kan veranderen, en dat we hier met Ikusasa heel goed werk doen om het leven van een aantal kinderen in elk geval wat makkelijker te maken, maar het voelt soms wel als een heel klein druppeltje op die gloeiende plaat…….
Donderdag 25 januari: MES
Vanochtend gaan we mee met de Community Outreach. Het team gaat naar verschillende plekken in Johannesburg om medische zorg te verlenen (TBC testen, hiv testen, glucose en bloeddruk meting etc.) en hulp te bieden mbt het verkrijgen van een identiteitsbewijs of een plek in een afkickprogramma. We komen terecht in een straat waarin een grote groep daglozen op de stoep verblijft; een berg matrassen, afval en een enorme stank zodra je de auto uitkomt. De mensen (mannen in het algemeen, een enkele vrouw) moeten in de juiste rij gaan staan (eten, id, afkicken) en zich registreren op een lijst. Deze lijst is nodig zodat MES kan aantonen dat ze voldoende mensen bereiken om zo hun subsidie te behouden. Wij stonden er vrij onwennig bij, ik voelde me behoorlijk opgelaten in deze situatie. Mensen komen toch ook aan ons om hulp vragen, maar wij kunnen ze alleen maar doorsturen naar de mensen van MES die hier rondlopen. Wat een kanjers zijn dat! Jonge mensen, die aangeven met elk klein succesje blij te zijn, als er weer 1 jongere uit het drugscircuit is gehaald is hun dag goed!
We hebben samen met de 14 nieuwe Joshua’s en Meriam geluncht. Wat een leuke energieke groep jongeren was dit! Vol met vragen en verhalen! Ondanks dat ze pas 6 dagen bij elkaar waren voelde het al als een hechte groep. In het Genesis huis hebben ze hun voorstelnummer gezongen/gedanst. Ze waren heel blij met de 2 toasters die we op advies van Meriam hadden gekocht als kado van Ikusasa. De 3 nieuwe Joshua’s die we via Ikusasa steunen zijn ook weer vakkundig door Marika op de video gezet.
Laatste programma onderdeel vandaag was het Thuto Tiro House, een soort overgangshuis vanuit de Joshua’s naar de “grote-mensen-wereld”. Het is voor veel Joshua’s lastig om direct na hun Joshuajaar een goede woonplek en opleiding te vinden. Het is een prachtig huis, nagelaten door een ouder echtpaar, maar er moest nog wel het een en ander aan inboedel bij elkaar geschraapt worden. En hoe kan er gezorgd worden dat dit huis goed wordt onderhouden?
Al met al weer een indrukwekkende dag!
Vrijdag 26 januari en zaterdag 27 januari: uitdeeldagen Hillbrow en Soweto
De uitdeeldagen in Hillbrow Johannesburg en Soweto, ik kijk er naar uit! Er komen veel van onze sponsorkinderen om hun schoolpakket en voucher voor een uniform op te halen.
Marika legt aan de nieuwe kinderen het doel van Ikusasa uit met het beroemde wereldbolletje, waar zij met een speld aangeeft waar Nederland ligt en waar Zuid-Afrika. En de oudere kinderen weten dit nog goed! Wanneer we aangeven dat er veel “uitdagingen zijn om kinderen naar school te laten gaan” knikken de kinderen van herkenning. En ook een enkele ouder die we spreken geeft aan dat de ondersteuning van Ikusasa hen veel stress ontneemt.
Van de oudere kinderen horen we graag wat hun plannen voor de toekomst zijn: de een heeft nog geen idee, maar een ander wil forensisch patholoog worden. Ook is er een aantal kinderen dat rechten wil studeren, business, ICT of het onderwijs in willen. Mooie plannen, we hopen dat ze het kunnen waarmaken met een klein steuntje in de rug van Ikusasa.
Een aantal kinderen krijgt een kaart of een kadootje van de sponsor, sommige een heel groot kado. En anderen krijgen niets, dat is soms wat lastig uit te leggen. Gelukkig hadden we dit jaar notitieboekjes (door Chris heel mooi tot Ikusasaboekje opgepimpt) en pennen om te geven aan de kinderen die niets kregen. Daarnaast krijgen de kinderen die nieuw in het project zijn en waar geen post voor is een kaart van Ikusasa.
Vincent en ik zien ook ons sponsorkind Phumlane, 15 jaar, grade 10. Serieuse, stille jongen, maar uiteindelijk hebben we toch heel leuk een tijdje zitten praten. Hij woont met zijn moeder en zus in een flat, zijn oudere broer van 27 heeft werk en woont ergens anders. Ik begrijp dat ze in een afgesloten deel wonen, en dat het daarom ook best veilig is. Buiten deze omheining komt zeker wel criminaliteit voor. Phumlane houdt van voetbal, Engels en wiskunde vindt hij lastig, maar verder gaat het heel goed op school. Hij is blij met de beanie (mutsje) en zet deze ondanks de temperatuur van 27-30 graden niet meer af.
De kinderen die 2 jaar geleden ook op de funday zijn geweest krijgen hun foto van toen, ze moeten allemaal ontzettend lachen hoe ze er toen uitzagen. En het klopt dat een groot aantal kinderen flink veranderd is in 2 jaar tijd! Daarom goed dat Anne nu weer een nieuwe foto van ze maakt voor hun sponsor. Daarna kunnen de kinderen hun fotolijstje versieren.
De Joshua’s vermaken de kinderen in de tussentijd met een spelletjes circuit; een aantal van hen verkleed als clown, het ziet er heel vrolijk uit. Dan mogen de kinderen hun schoolpakket ophalen en een voedselpakket (met een maaltijd voor vandaag (bij MES bereid), wat te drinken, een snack en wat fruit).
Zondag 28 januari Soweto
Vandaag is een vrije dag waarop we Soweto verder gaan verkennen. We gaan naar de kerk van Nicodemus, manager bij MES. Voor de dienst lopen we een rondje door de buurt, langs het grootste ziekenhuis van Afrika, langs een enorm knooppunt van taxibusjes en allerlei verkoopstalletjes daar omheen.
We gaan naar Kliptown waar in 1955 het Freedom Charter werd getekend. Een lokale gids legt ons een en ander uit over de symboliek die hier volop te zien is. Daarna door naar het standbeeld van Tsietsi Mashinini, de scholier die de opstand tegen het Afrikaans als algemene onderwijstaal heeft geleid. Op 16 juni 1976 gingen scholieren van alle scholen in Soweto de straat op, in principe geweldloos, maar op een gegeven moment is dit toch geëscaleerd en zijn 100den scholieren omgekomen. De jongste van hen is Hector Pietersen, waar ook een memorial en museum voor zijn gebouwd dat we ook hebben bezocht vandaag. Livingstone de chauffeur kon zich de gebeurtenissen van deze dag nog wel herinneren, hij woonde toen ook in Soweto. 16 juni is nog altijd een nationale herdenkingsdag. Ook hebben we uiteraard het Mandela huis bezocht, toch een bijzondere plek.
Maandag 29 januari MES en naschoolse opvang (ASP)
Vanochtend vergadering met MES waar we de huidige situatie en de plannen voor de toekomst hebben besproken. De finan
ciële verantwoording is besproken en goedgekeurd. Belangrijkste onderdelen waar problemen met budget spelen blijven de schoolleerlingen, de schoolverlaters en de salarissen van de maatschappelijk werkers. Dit zijn voor bedrijven minder aantrekkelijke onderdelen omdat hier minder concrete projecten te financieren zijn. Maar zonder maatschappelijk werkers ben je nergens, dat hebben we weer heel duidelijk ervaren!
Vanmiddag gaan we naar de naschoolse opvang (ASP). Omdat het de 1e dag is van de ASP is het nog erg rustig, veel kinderen moeten hun weg nog vinden. Op de vraag welk liedje de kinderen voor ons willen zingen roept er direct eentje heel enthousiast: “The African anthem!” (het Afrikaanse volkslied). En dat doen ze dus uit volle borst, met de hand op het hart! Na nog een aantal liederen gaan de kinderen onder begeleiding van de Joshua’s aan hun huiswerk.
Dinsdag 30 januari en woensdag 31 januari: CTC
We gaan samen met 2 docenten op huisbezoek, heel indrukwekkend om te zien hoe de kinderen hier leven! We gaan langs bij Tatum, haar vader ontvangt ons in zijn huisje van 4×2 meter waar ze met z’n zessen wonen: Tatum met 2 andere tienerbroers- of zussen, een kindje van 2 en vader en moeder. Het is bloedheet in het huisje, en superklein. De vader heeft de muren mooi geschilderd, hij is een amateur kunstenaar begrijp ik. Moeder heeft op en af werk, vader niet.
Ook gaan we langs bij Laqeshow, zijn moeder heet ons heel hartelijk welkom. Zij woont samen met Laqeshow en zijn tweelingzus Laqeshaw en een jonger broertje in een redelijk stenen huis met 2 slaapkamers, keuken, woonkamer, toilet. Op het terrein van dit familiehuis staan nog een aantal andere huisjes van golfplaten waar de overige familieleden van de moeder wonen. Een stapel schoolboeken in de woonkamer als getuige dat Laqeshow naar school gaat, en hij gaat graag naar school vertelt zijn moeder.
Bij het huis van Tyrell treffen we zijn oma waar hij vaak is. Tyrell heeft een moeilijke tijd gehad, hij is getuige geweest van een moord bij het huis van zijn moeder in de buurt. Dat heeft ook zijn gedrag op school enigszins beinvloed, maar nu gaat het weer goed vertellen de leerkrachten die met ons mee zijn. Oma is erg bezorgd om haar kleinzoon, doet hij het goed op school, kan hij een beetje meekomen, gedraagt hij zich goed? Hij gaat heel graag naar school, maar het feit dat het een speciale school is is wel lastig voor hem. Later horen we dat de moeder van Tyrell de hele dag op ons heeft zitten wachten, maar omdat Oma aangaf dat zij niet thuis was zijn we hier niet langs gegaan. Gelukkig hebben we moeder de volgende dag bij het CTC kunnen spreken.
Als laatste bezoeken we het huis van Jesse, een huis in een heel slechte buurt maar waar de moeder wel echt iets van heeft gemaakt. Ze heeft een tuin aangelegd, probeert wat groente te verbouwen, in de achtertuin (waar ook nog 2 huisjes staan) is plek om te spelen voor Jesse en zijn broer zodat ze niet buiten de muren van het huis hoeven te komen. De criminaliteit in deze wijk is enorm toegenomen de laatste jaren. Op het eerste gezicht echt een behoorlijk huis, maar wel met bijv kapotte ramen (en dat met die enorme regen en onweersbuien van de laatste dagen!).
De huisbezoeken zijn indrukwekkend en zetten me wel aan het denken hoe goed we het in Nederland hebben, en waar we ons in Nederland druk om maken.
Op de laatste dag bij CTC trakteren we traditiegetrouw op ijsjes die we met elkaar uitdelen in de klassen en zonodig de kinderen helpen om deze op te eten.
Daarna is het tijd voor de afscheidsbijeenkomst, waar een aantal juffen iedereen goed meekrijgen! Geweldig om te zien hoe enthousiast de kinderen zingen, ook de grotere jongens die eerst heel stoer zijn maar uiteindelijk toch net zo hard meedoen. En buschauffeur Jack als pianist, die is ook van alle markten thuis! Een groepje van 9 meiden doet een hele mooie dans, we worden toegesproken en krijgen een kadootje. Kortom een prachtig afscheid na 4 dagen CTC.
Donderdag 1 februari
Vandaag nemen we ook afscheid van MES met een gezellig ontbijt met alle betrokkenen. Weer veel mooie woorden over en weer, en vooral de wens om de goede samenwerking te kunnen voortzetten.
De rest van de dag bezoeken we het apartheidsmuseum en krijgen we een heel interessante rondleiding over Constitution Hill, een voormalige gevangenis midden in Johannesburg, waar nu het gerechtshof is gevestigd en daarmee de geschiedenis wil blijven vertellen.
‘s Avonds gaan we met de Joshua’s mee soep uitdelen in een sloppenwijk. Onder begeleiding van de Joshua’s die als echte bodyguards om ons heen lopen kunnen we een rondje over dit terrein lopen. Direct naast dit terrein wordt enorm veel afval opgeslagen, balen met flesjes, etc, die waarschijnlijk voor enige inkomsten zorgen. Al snel komen de mensen soep en brood halen bij de bus van MES, terwijl de Joshua’s ondertussen vrolijk blijven zingen. Voor hen is dit ook geen alledaagse omgeving, maar zij geven aan dat dit ook voor hen zorgt dat ze extra waarderen wat ze wel hebben.
Vrijdag 2 februari
Deze vrijdag gaan we met Tebza op stap in de Wilds, een park dat door James Delaney heel mooi is opgeknapt en voorzien van prachtige sculpturen van dieren. We lunchen bij Tebza thuis en zien ook zijn zusje Karabo daar. Wat mooi om te zien hoe ze dit samen doen!
Zaterdag 3 februari
De laatste dag in Zuid-Afrika, en vandaag nog het bezoek aan St Peters. We worden welkom geheten en geïnformeerd over de veranderingen bij St Peters. Voorheen waren er 5 huizen met in elk huis een “Mamma”. Door pensionering van 2 van de Mamma’s is er een nieuwe indeling gemaakt.
De kinderen geven aan elkaar wel te missen, de groep is op deze manier toch een beetje uit elkaar gehaald. We spreken 8 van de 16 kinderen; de kinderen die in Limpopo wonen zijn er niet, dit is veel te ver. Een jongen die eerder in ons project zat maar niet meer naar school ging, heeft met steun van de pleegmoeder zijn leven toch weer positief opgepakt en zit nu weer op school, in groep 11. We nemen hem dus weer op in het Ikusasa programma.
En toen zat deze bijzondere reis er zomaar weer op. Wat hebben we veel gezien, enorme verschillen tussen arm en rijk, maar toch ook vrolijke kinderen en dankbare ouders, bevlogen medewerkers, misschien niet alles even efficiënt in onze westerse ogen, maar wel met enorm veel passie!
Februari 2024 Wilma Pellekaan