Elk jaar reist een delegatie van het Ikusasa bestuur naar Zuid Afrika om te kijken hoe het met de jongeren uit het Ikusasaproject gaat, om nieuwe aanmeldingen te ontvangen, de sponsoring te evalueren en bij te stellen. Marika en Anne zijn onze vaste vertegenwoordigers en deze keer was het mijn beurt om hen te vergezellen bij hun werkbezoek naar Zuid Afrika.
Op deze reis zou ik de sponsorkinderen ontmoeten, de lokale werkers waarvan ik de namen in besprekingen zo vaak voorbij had horen komen zien én ik zou kennismaken met mijn sponsorkind Bude die, als hij geslaagd was voor zijn examen, het Ikusasa programma zou verlaten. Het was dus om meerdere redenen een bijzondere reis en in zekere zin een groot avontuur.
Maar voor we vertrokken moest er van alles gedaan worden; mijn paspoort was verlopen, langs de GGD voor inentingen en malariapillen, de cadeautjes van sponsors moesten in de koffers verdeeld worden, reisverzekering en creditkaart aanvragen en uiteindelijk de checklist nalopen…..
15 januari 2020 was het dan zover….inchecken op Schiphol…… Zuid-Afrika here we come! Hier volgt het reisverslag van dag tot dag…..
woensdag 15 januari 2020
Na een lange vlucht landen we op airport Johannesburg. We worden opgewacht door MC, en naar het guesthouse gebracht. Het is inmiddels al rond middernacht en we rollen moe ons bed in.
donderdag 16 januari 2020
Rustig opstaan, koffers leeghalen, en aanschuiven voor het ontbijt. Marika en Anne genieten zichtbaar van het weerzien met Joyce die ons ontbijt heeft verzorgd en die, terwijl wij eten, onze bedden opmaakt. Om 11 uur staat Livingstone met het MES-busje voor de poort.
Livingstone rijdt ons naar het hoofdkantoor van MES, waar Bonolo en Nicodemus ook instappen. Dan rijden we kriskras door de buurt en halen we nog Nonhlanhla , Shirley en Xabisa op. En met een bus vol MES medewerkers rijden we naar Tebza, oh wat superleuk is dit!! Leona is er al en Lizzie schuift later aan. Tebza is in zijn eigen koffieshop Hillbrewed druk aan het werk in de keuken. Het eten is heerlijk vers. Die 3 jongens in de keuken (2 voormalige Joshua’s) bereiden alles met heel veel zorg en aandacht,
Tebza’s succesverhaal staat op Instagram en Facebook maar er is ook een andere kant, een rolmodel zijn en altijd de sterkste moeten zijn, legt druk op Tebza’s schouders. De koffieshop draait, maar brengt minder op dan Tebza vorig jaar dacht: hij heeft gemiddeld een loon van R3000,- zegt hij (hij hoopte op R10000). Vooral de zomermaanden zijn mager. Dan is iedereen de stad uit. Ondertussen studeert hij nog en zijn schoolgeld wordt gelukkig betaald door een sponsor!
Vrijdag 17 januari 2020
We beginnen de dag weer op het hoofdkantoor van MES waar Leona Pienaar, de nieuwe CEO van MES, ons het nieuwe marketingfilmpje laat zien.
Na dit onderhoud met Leona brengt Livingstone ons naar BG Alexander, en daar gaat de eerste uitdeeldag van start: we maken filmpjes van de sponsorkinderen en voeren gesprekjes met hen. Marika vertelt de nieuwkomers aan de hand van een wereldbol waar Nederland ligt en hoe ieniemienie klein ons landje wel niet is vergeleken met Zuid Afrika. De kinderen ontdooien en de gesprekjes verlopen gemakkelijk.
Ook bijzonder zijn de contacten met de Joshua’s van vorig jaar Noluthando en Pinky, die vragen om steun. Noluthando voor een laptop en Pinky, ach…..voor alles eigenlijk. Deze veelbelovende Joshua is echt ‘stuck in the system’. Pinky woont in een Echo House, een opvang voor jongeren boven de 18 zonder familie. Haar ouders zijn aan AIDS overleden, andere familie kan niet bewijzen dat ze familie van haar zijn en ze kan daardoor geen identiteitsbewijs krijgen en daarom niet aan een baan of een studie beginnen. Ze zou terug kunnen naar Zimbabwe om een paspoort aan te vragen (want daar komt haar familie oorspronkelijk vandaan), maar dan is haar diploma weer niet meer geldig.
Zaterdag 18 januari 2020
We beginnen de dag met regen. Het is niet koud, maar het ziet er wel meteen heel anders uit. Zeker in de minder mooie buurten, waar het vuil op de straten ligt. Livingstone rijdt ons naar Soweto waar bij aankomst blijkt dat er al kinderen staan te wachten en in drievoud “Welcome to Soweto” aanheffen.
De Joshua’s waren al bezig om hun spellencircuit op te zetten. Die Joshua’s zijn een verhaal op zich. Ze zijn duidelijk gekozen vanwege hun leiderschapskwaliteiten. De spelletjes worden met groot enthousiasme gecoacht en deze groep enthousiaste tieners zijn overal: ze verdelen de lunch, ook onder de kinderen die geen Ikusasakind zijn, ze laten ze netjes in rijen wachten bij het ophalen van hun schoolpakket en met ieder kind loopt een Joshua mee om het schoolpakket te dragen!
Ook hier weer de gesprekjes, de filmpjes en foto’s. De foto’s van vorig jaar worden uit gedeeld aan de kinderen en er is weer de mogelijkheid om het fotomapje te versieren. Wat opvalt is dat iedereen meedoet: van jong tot oud: iedereen versiert zijn mapje, iedereen doet mee met de spelletjes en met dansen etc. De gemeenschapszin is groot. Het is leuk om te zien dat veel kinderen inmiddels weten dat ze een sponsor hebben in Nederland.
En dan staat Bude daar opeens:
Hij kon het wachten thuis niet langer uithouden en is door de regen naar ons komen gelopen. Bude is dus mijn sponsorkind en het is een echt kippenvelmoment als wij elkaar dan eindelijk in levenden lijve ontmoeten! We praten een tijd met elkaar. Bude heeft een moeilijk jaar gehad, een broer overleden aan een hersentumor, het eerste semester in het eindexamenjaar niet gehaald. Maar telkens als hij wilde opgeven, bedenkt hij zich dat er in Nederland een sponsor is die hem belangrijk vindt. Dan kan hij het toch niet opgeven vindt hij….en hij hééft zijn eindexamen gehaald!
Bude nodigde ons bij hem thuis uit. Hij vertelt dat hij een shack (krotje) huurde, maar dat hij dat niet langer kon betalen. Nu woont hij gratis in Dube Hostel, eigendom van de Inkatha Freedom Party. Het is een gebied met kleine stenen huisjes met golfplaten daken. Gras ertussen en een onverhard pad waarover we hotsen richting zijn huisje. Kippen en geiten overal en veel afval. Veel ratten ook (die hebben Budes moestuin kaalgevreten). Hij woont aan de rand van dit complex, samen met zijn zus, haar kindje, en met een aantal broers. Of wij Bude’s eigen kamertje willen zien? Het “eigen” blijkt betrekkelijk te zijn want Bude deelt zijn bed met vier anderen en dan slaapt er ook nog iemand op de grond. En tegelijkertijd is Bude zó trots en blij dat hij dit allemaal aan ons kan laten zien! Wat ingewikkeld dit!
Terug in de auto is het stil, we zijn er allemaal van onder de indruk. Vooral omdat het nu een jongen betreft, die we al zo hadden leren kennen en zo sympathiek vinden én omdat de situatie niet makkelijk is: Bude heeft zijn eindexamen gehaald, maar ja, als er geen enkel inkomen is en geen netwerk, hoe kun je je droom om economie te gaan studeren dan ooit waarmaken??
Zondag 19 januari 2020
met Nicodemus naar de uniting NG kerk. We komen een groepje vrouwen in Church uniform tegen en Marika geeft ze een compliment over hoe ze eruit zien. Ik haak er op in met de vraag of ik ze op de foto mag zetten. Dat mag en dan begint die hele groep vrouwen te zingen. Super!
Nicodemus preekt over Jesaja en Openbaring en zegt: “let go of the things you cannot control, accept and embrace reality”. Ik moet denken aan de tekst van een tegeltje dat bij mijn ouders hing.
We rijden naar Kliptown naar het Walter Sisulu Square of Dedication. Dit is de plek waar in het ANC in 1955 het Freedom Charter opstelde. Het was hun visie op Zuid-Afrika als een land zonder apartheid en met gelijke rechten voor alle inwoners. In die tijd was deze visie (en dus het ANC) verboden, maar na de apartheid zijn de uitgangspunten van dit document in de nieuwe grondwet terechtgekomen. Het plein is nu een monument en we worden rondgeleid door een gids. Als we bijna bij de krottenwijk aan de overkant van de straat zijn zijn, vraagt hij of we daar ook willen kijken. De gids wil ons vooral laten zien dat de verhalen over geweld en onveiligheid maar één kant van de medaille zijn. De andere kant van de medaille is dat in het squattercamp mensen wonen die als familie voor elkaar zorg dragen, buren die naar elkaar omkijken elkaar helpen in geval van nood.
Maandag 20 januari 2020
‘s Ochtends laat Leona ons het nieuwe onderkomen van de Roly Poly crèche zien. ’s Middags vindt de officiële benoeming van Leona als CEO plaats. Johan Krige (één van de vorige CEO’s) en Hannes Windell (bestuursvoorzitter) zijn er net als de Joshua’s.
Er wordt gezongen, gebeden en Leona houdt een speech; ze hoopt dat medewerkers elkaar hun verhaal vertellen over de passie die ze hebben voor het werk van MES. Op die manier hoopt ze op meer verbinding tussen alle medewerkers, want iedereen die bij MES werkt (zo zegt ze) is een onmisbare schakel in het gevecht tegen armoede en uitbuiting. Leona illustreert haar betoog met 2 filmpjes:
Na afloop van de plechtigheid geeft Marika namens het bestuur een broodplank met de tekst “Een mens leeft niet van brood alleen”.
Dan met de Joshua’s mee naar hun huis; Genesis. Wat een heerlijk enthousiaste groep mensen is dit. We vertellen wat over onszelf, zij vragen wat, ze stellen zichzelf voor, Meriam vertelt wat en dan mag Champ, de vader van het huis, de cadeautjes uitpakken. Er gaat telkens gejuich op als het spel wordt uitgepakt. We vertrekken weer en na het boodschappen doen voor ons avondeten, eindigt de werkdag vandaag om 18.15 u.
Dinsdag 21 januari 2020
Vandaag worden we wakker met een grijze lucht en het is zelfs een beetje fris. Livingstone staat met het MES-busje al klaar en brengt ons naar het hoofdkantoor waar we het financiële halfjaarverslag bespreken. In vloeiend Engels geeft Marika aan dat voor onze sponsors vooral een narratieve verantwoording belangrijk is, de verhalen en foto’s spreken aan en dat wekt vertrouwen. Ook andere zaken worden besproken; De studiebeurzen en hoe kinderen uit het Ikusasa project beter begeleid zouden kunnen worden in de studiekeuze. De impact die de kampen hebben op de Joshua’s en de plannen om een Joshua programma in Cape Town op te zetten. Al pratend komen er nieuwe ideeën die we zouden kunnen uitvoeren en daar was deze brainstormsessie ook voor bedoeld.
Na deze lange bespreking even een uitstapje met de mobiele kliniek om kleding uit te delen in het George Goch informal settlement. Hier wonen veel Ikusasa kinderen. De zon is gelukkig weer doorgebroken en we helpen mee met uitladen. We eindigen deze dag weer met een bespreking. De maatschappelijk werksters van MES geven ons een update over de kinderen, over hun werk in het algemeen en over de moeilijkheden die ze hierbij tegen komen. Uit alles blijkt hoe gepassioneerd en betrokken zij zijn. Het was een wonderbaarlijk open gesprek waarin ze veel durfden te vertellen.
Woensdag 22 januari 2020
Ook woensdag staat in het kader van bespreking en overleg. Alles in het Engels en mijn hoofd tuut ervan, maar Marika gaat onverstoorbaar door. En de zaken worden constructief besproken.
Tussen de besprekingen door staan nog twee werkbezoekjes gepland; We bezoeken GROW (het arbeids-reïntegratieproject van MES). De
coördinator bij GROW vertelt ons over het programma voor de mensen die op straat leven en dagritme, verantwoordelijkheidsbesef en maatschappelijke betrokkenheid zijn kwijtgeraakt. Met eenvoudig werk, waarin het accent ligt op de basics als op tijd komen, de opdrachten uitvoeren die van je worden verwacht, je baas gehoorzamen etc. krijgen deelnemers weer structuur in hun leven. De dag begint om 7 uur met devotional time en met een workshop (over mother- of fatherhood, omgaan met geld) en dan gaan ze aan het werk. In het geval van GROW betekent dat de straat op om afval te verzamelen en de straat te vegen.
Ons tweede werkbezoek vandaag is bij straatwerker Peter Bosch. (inmiddels met pensioen, maar ach, dit werk maakt hem blij, zegt hij) Peter werkt tussen de daklozen. Als wij aankomen heeft zich al een hele groep gemeld voor een half brood en een kop koffie. Marika helpt met uitdelen. Vaak wordt er een inspirerende film vertoond (‘na het eten,’ zegt Peter, ‘want we dwingen ze niet om te blijven’). Dit is het hart van het werk van MES.
Donderdag 23 januari 2020
Vandaag onze eerste dag voor het CTC. Marika en Anne hadden mij al voorbereid op de verwelkoming, we zouden onthaald worden op een hartverwarmende manier met gezang, dans en toespraken. En precies zo gebeurde het. Na dit welkom worden we ‘even in de wacht gezet’ en zien we mensen komen en gaan. Kopjes worden gebracht en ook weer opgehaald, waarna de koffie komt maar de kopjes niet meer beschikbaar. Hilarisch! Maar don’t worry …het is allemaal goed gekomen. Ook de onderwijsinspectie kwam die dag op bezoek, dus er was wat stress hier en daar. Uiteindelijk hebben we achtien kinderen gezien en op de foto gezet en hebben we twee huisbezoekjes afgelegd.
Dinsdag 28 januari 2020
Na een lang weekend en een onvergetelijke trip naar het Krugerpark zijn we vandaag weer op weg gegaan naar het CTC. Bij aankomst staat de parkeerplaats al vol, ook de inspectie is op bezoek. We parkeren gewoon onze auto waar open ruimte is (midden in de rijbaan) Dat zal nog wat worden als mensen later op de dag weer weg gaan…
Omdat de inspectie in de kamer zit waarin wij meestal worden ontvangen, mogen wij ons vandaag installeren in de kapsalon (waar leerlingen leren om eenvoudig kapperswerk te doen). Als juffrou Abigail even weg is om warm water te halen voor de koffie, kunnen Anne en ik de drang niet weerstaan om snel wat pruiken te passen.
We hebben lol voor tien en proesten in stilte verder als onze gastvrouw weer binnenkomt. We worden uitgenodigd voor een bezoek aan een Sheltered Work project, een keten van sociale werkplaatsen van de overheid waar productiewerk gedaan wordt. Mogelijk zouden er een aantal CTC kinderen aan dit project deel kunnen nemen. Er is echter een wachtlijst en de doorstroom is gering. Het werk hier bestaat uit vooral naaiwerk (textiel voor ziekenhuizen). Er werken ongeveer 100 mensen met een handicap. (en zij verdienen daarmee ZAR 5500 per maand.)
Dan weer door naar het volgende project: St.Peters Childcare.
De kinderen zijn aan het voetballen, aan het spelen of aan het trampoline springen als wij aankomen. We maken een praatje, zetten kinderen weer op de foto en delen presentjes van de sponsors uit en dit alles in een ongedwongen sfeer. Het was een heel goed idee om gewoon naar de kerk te gaan op de dag dat de kinderen daar huiswerkbegeleiding krijgen!
Woensdag 29 januari 2020
Ook vandaag staat het CTC op het programma: er staat een financiële meeting op het rooster daarna zullen Marika en Anne verder gaan met Ikusasa kinderen ontmoeten en zal ik met de schoolbus meerijden door de wijk om kinderen weer thuis te brengen. Terwijl ik in de bus stap worden de kinderen van de wachtlijst één voor één langs Marika en Anne gebracht, weer voor een praatje en een foto.
De bus rijdt door de armste delen van de wijk, ouders staan op afgesproken plaatsen de kinderen op te wachten en ik hou mijn hart vast bij de gedachte wat er buiten de veilige hekken van het CTC niet allemaal kan gebeuren met deze o zo kwetsbare kinderen. Om 15 uur is het hier klaar, de meeste kinderen zijn naar huis en wij stappen in de bus om een bezoek te brengen aan de naschoolse opvang van Tsepho.
Tsepho is een gezamenlijk initiatief van verschillende kerken in een buitenwijk van Johannesburg (Windsor), dichtbij ons guesthouse. Omdat de vorige manager Jeugdwerk MES, Japie Krige, hier de algemeen manager is geworden. Zijn wij bij dit project betrokken geraakt en wilden we er graag een kijkje nemen. Per dag worden hier ongeveer veertig kindern opgevangen. Veel kindern hebben achterstand op het gebied van begrijpend lezen en dit heeft natuurlijk ook weer invloed op andere vakken. Daarom hebben ze een leesprogramma voor de kinderen opgezet. Japie vraagt of hij een voorstel mag indienen voor sponsoring en wij zeggen toe dit voorstel te bespreken bij thuiskomst.
Donderdag 30 januari 2020
Onze laatste dag alweer in Zuid Afrika. We zijn vermoeid en het is een raar idee dat we vanavond weer in het vliegtuig zitten op weg naar huis. Maar zover is het nog niet….
We arriveren weer vroeg op het CTC. En na het inmiddels gebruikelijke ochtend-thee-ritueel waarin kopjes gebracht en gehaald worden…waarin Abigail komt….en weer gaat om wat te pakken en wij bedenken om zelf maar aan de slag te gaan …..of toch maar niet….want daar komt Abigail weer aan…. gaan we uiteindelijk de laatste klassen in en spreken, fotograferen en filmen kinderen en juffen.
Het afscheid is weer ontroerend: er wordt gedanst en gezongen en wat is het mooi om te zien hoe deze leerlingen opbloeien en letterlijk groeien als ze iets doen waar ze níet onzeker over zijn!!. Marika heeft een afscheidswoordje en wij krijgen alledrie een enorme tas (slik, de koffer was al ingepakt) met een fleece deken met daarop een label met onze namen. Wat leuk!
Wat ons vandaag nog te doen staat voor het vertrek was een laatste bezoekje aan denaschoolse opvang van MES. We komen aan en de kinderen staan in keurige rijen per klas opgesteld en zijn een bijbeltekst aan het oefenen , daarna bidden, daarna zingen en dan: hup, in drie groepen uit elkaar aan de tafels om huiswerk te maken onder toezicht van de Joshua’s. Anne en ik kunnen her en der nog wat helpen bij het huiswerk.
Leona en Tebza komen nog langs om afscheid te nemen en toen zat onze missie er op. We hebben de laatste spullen ingepakt terwijl het onweert en regent en rijden ook in de stromende regen en file naar het vliegveld. We leveren de huurauto in, eten nog iets, duiken de souvenirwinkel in en dan is het wachten op vertrek. Moe en voldaan.
Coos Smeding
