In september 2009 ben ik begonnen als secretaris van stichting Ikusasa en na ruim 9 jaar ben ik dan eindelijk dit jaar naar Johannesburg geweest! Van 11 tot en met 24 januari 2019 heb ik met voorzitter Marika, haar man Anne en mijn man Chris bijna alle kinderen van het Ikusasa-project en onze samenwerkingspartners bezocht.
De eerste twee dagen, eerst in Hillbrow (Johannesburg) en de volgende dag in Soweto, stonden in het teken van de “uitdeeldagen”: alle kinderen zien en spreken en eventuele post van de sponsors uitdelen.
De jongerenwerkers van MES organiseerden deze “fundag” waarbij de kinderen ons eerst toezongen. Daarna werden de kinderen in groepjes verdeeld om een aantal spelletjes te doen. Ondertussen kwamen de kinderen één voor één bij Marika en mij om iets te vertellen over zichzelf, zoals hoe het op school gaat, in welke klas ze zitten en wat ze bijvoorbeeld later willen worden. De gesprekjes met de kinderen en zeker met de tieners waren erg leuk en indrukwekkend.
De kinderen kregen post en cadeautjes die door de sponsoren meegegeven was. Daarnaast kregen alle kinderen, die vorig jaar ook al in het project zaten, een foto van zichzelf in een wit mapje. Dit mapje konden zij met stickers, stempels, stiften of potloden versieren. Dit deden veel kinderen heel enthousiast. Chris begeleidde de kinderen hierbij en had hierbij leuk contact met de kinderen. De kinderen waren erg blij met hun presentje, kaartje en/ of de foto, een aantal kinderen was zelfs emotioneel. Ook dit jaar weer maakte Anne van alle kinderen een foto.
Er was een heel jonge moeder met een kindje van 2 dagen(!), die met haar nichtje meekwam. De moeder van dit meisje heeft een bipolaire stoornis en het meisje wordt grotendeels door haar nicht opgevoed. Ze noemt haar nicht ook mama en de baby haar broertje. Ze heeft nog een grote zus en drie broers.
Vier schoolverlaters kwamen ook langs op deze dagen om onze stichting, dus de sponsor te bedanken voor het feit dat ze naar school konden gaan. Alle vier willen ze een vervolgopleiding gaan doen waarvoor ook financiële ondersteuning nodig is. We willen als Ikusasa samen met MES gaan kijken of er een mogelijkheid is om ook deze vervolgopleidingen financieel te ondersteunen.
Ook Elinah kwam langs. Zij heeft dit najaar een ontroerende mail naar Ikusasa gestuurd, waarin ze schrijft hoe dankbaar ze is dat Ikusasa op haar pad is gekomen, waardoor ze nu een opleiding tot lerares kan doen en een stageplek heeft op een school. Elinah is in het najaar beroofd van haar telefoon en laptop. Een laptop heeft ze nodig voor haar opleiding en daarom besloten we de opbrengst van de collecte van de Koningskerk hiervoor te gebruiken. Op deze dag kreeg ze de laptop overhandigd en ze was hier erg blij mee. 
Nadat we alle kinderen hadden gesproken kregen de kinderen een maaltijd en daarna een voucher voor een schooluniform en een schoolpakket.
De vrije zondag dag brachten we grotendeels door in Soweto samen met Nicodemus (manager MES Johannesburg). Nicodemus leidde ons rond in Diepkloof (een wijk van Soweto). Ook zijn we naar een kerkdienst van de “Uniting Reformed church in Southern Africa” in Diepkloof geweest. Marika heeft tijdens de dienst verteld over de activiteiten van Ikusasa.
Op maandag gingen we met Alan (manager MES Zuid-Afrika) naar Frankfort zo’n 200 km. ten zuidoosten van Johannesburg, waar de Joshua’s van MES hun startweek hebben. Het Joshua-programma richt zich op het ontwikkelen van de levens- en sociale vaardigheden van jongeren. De Joshua’s begeleiden o.a. de na-schoolse opvang en diverse kampen die ook door Ikusasa gesponsord worden.
Bijna alle jongeren van de Joshua’s hebben een trieste achtergrond. Pinky bijv. heeft geen ouders meer en leefde bij haar oma met 16 kleinkinderen in één ruimte. Zij en Jessica hebben nog geen geboortecertificaat, dus ook geen identiteitsbewijs, waardoor ze niet kunnen studeren, werken enz. Wat een trieste verhalen…, maar wat klinken deze meiden positief.
De volgende dag hebben we een aantal projecten van MES bezocht, zoals dagopvang en naschoolse opvang, en de daklozenopvang. Aansluitend hadden we een vergadering met bijna de complete staf managers en maatschappelijk werkers van MES. Hier bespraken we de ontwikkelingen van het afgelopen jaar en de plannen voor de komende jaren. Ikusasa probeert zo goed mogelijk aan te sluiten bij de wensen van MES.
Na de vergadering namen we met maatschappelijk werker Nonhlanhla de kinderen door die niet op de eerste “uitdeeldag” in Hillbrow waren.
Aan het eind van de dag reden we naar het Lufunonihuis, waar huismoeder Ruth met zes kinderen woont. Alle kinderen van St. Peters Childcare (waar de kinderen van Lufunoni onder vallen) krijgen van Ikusasa een voucher voor een boek.
Op woensdag hebben we MES Impilo bezocht, waarbij we samen met een aantal medewerkers van de mobiele kliniek naar een krottenwijk zijn gegaan. MES verzorgt hier preventie, informatie over medicijnen en behandelingen en men verstrekt gratis condooms en verzorgt TB-screening.
Daarna hebben we Tebza bezocht, een jongeman die Joshua en Joshua-leider is geweest en nu tweedejaars student. Daarnaast heeft hij een koffieshop geopend waarmee hij een deel van zijn studie wil bekostigen, maar ook zijn moeder, die een beroerte heeft gehad, en zijn twee jongere zusjes onderhouden. Bij het zien van het werk van MES en Tebza zijn er ook zoveel positieve dingen te zien, naast een heleboel ellende…
Daarnaast hebben we ook nog gesproken met een 27-jarige moeder van drie kinderen van 12, 8 en een jaar of 4. De twee oudsten worden via Ikusasa gesponsord. De kinderen hebben twee verschillende vaders. De moeder heeft een nieuwe relatie. Oma komt terug uit een ander deel van Zuid-Afrika om voor de kinderen te zorgen, zodat de moeder werk kan gaan zoeken en haar leven weer op de rails krijgt.
Op donderdag gingen we voor de laatste keer dit jaar naar MES, eerst voor het traditionele afscheidsontbijt met MES-medewerkers.
Daarna bezoeken we MES Kempton Park, een locatie met naschoolse opvang, een shelter voor 20 dakloze mannen en voor 10 vrouwen. Daarnaast worden er iedere dag maaltijden verstrekt aan daklozen.
We gingen daar met manager Duane naar het recycling project waar mensen via MES in deze wijk kunnen werken. Zo’n 12 dakloze mensen verzamelen vuil en brengen dit naar een sorteercentrum, waar het geheel gesorteerd wordt. Zo’n 90% van het afval kan gerecycled worden en dat wordt verkocht. De medewerkers krijgen een klein salaris, leren een levensritme op te bouwen, krijgen een identiteitsbewijs en openen een bankrekening. Daarna solliciteren ze naar andere banen, waardoor er weer plaats komt voor anderen. We hebben het sorteercentrum bezocht en daarnaast twee kerken. Bij de ene kerk staan afvalbakken voor glas, plastic, en papier, waardoor het afval niet meer uitgezocht hoeft te worden. De kerk motiveert haar leden om hun afval er heen te brengen. Bij de andere kerk staat één grote container voor papier, glas ed., maar alvast sorteren is blijkbaar te veel werk. Ook wordt er helaas niet recyclebaar materiaal ingegooid. Tenslotte reden we naar een chique woonwijk met zo’n 100 huizen achter slagbomen, waar je zonder aanmelding en registratie niet binnenkomt. Ook hier staan sorteerbakken, zo’n 20% van de inwoners gebruikt deze bakken. Recycling leeft helemaal niet in Zuid-Afrika!
Op vrijdag hadden we een afspraak met Bianca, die voorheen betrokken was bij shelter Siphumelele.
Het shelter is intussen gesloten. Bianca vertelt hoe het allemaal gelopen is rondom de sluiting en hoe het nu met de kinderen gaat.
In de tweede week bezochten we voornamelijk het Coronation Training Centre (CTC), een school voor kinderen met een beperking. Op het CTC zitten op dit moment 183 kinderen, waarvan 53 kinderen in het Ikusasa-project zitten. Ikusasa betaalt voor deze kinderen de transportkosten, omdat veel kinderen van deze school te ver weg wonen om dit lopend te kunnen doen. Veel ouders kunnen dit niet betalen en er zijn maar een beperkt aantal scholen waar deze kinderen naar toe kunnen.
We waren aanwezig bij de maandagmorgen- en welkomstceremonie.
Alle kinderen stonden buiten op het schoolplein, klas bij klas, op volgorde van grootte netjes in de rij!
Er werd gezongen, gebeden en er was een predikant die een kleine toespraak hield. De nieuwe kinderen werden naar voren gehaald en welkom geheten. Ook de kinderen die jarig waren afgelopen weekend of vandaag kwamen naar voren en werden toegezongen.
Daarna waren wij aan de beurt: Er werd nog eens voor ons gezongen en een aantal kinderen voerden een dans op. Daarna hield Marika een kleine toespraak en stelde mij voor door bijv. te vragen naar mijn favoriete kleur, fruit en huisdier.
Na dit uurtje gingen alle kinderen met hun leerkracht naar de klas, klas voor klas, netjes in de rij.
Voor ons was het tijd voor een vergadering met die directrice, de verpleegkundige, een ergotherapeut en een leerkracht van het CTC.
Na de vergadering gingen we nog een aantal kinderen, die in het Ikusasa-project zitten uit de klas halen om een klein gesprekje te houden, een foto te maken en eventuele post van de sponsor te overhandigen.
’s Middags gingen Chris en ik met één van de CTC-bussen mee om de kinderen thuis te brengen. 
Het CTC heeft twee bussen, waarmee zo’n 70 à 80 kinderen van en naar huis worden gehaald en gebracht. Behalve een chauffeur gaan er een aantal vrijwilligers mee met de bus, die zelf een kind hebben op deze school en met hun kind uitstappen en een betaalde kracht die de hele rit meegaat.
De kinderen worden of afgehaald van de bus of in de buurt van hun huis afgezet. Een aantal kinderen wil niet bij hun huis afgezet worden, omdat ze zich ervoor schamen dat ze gehaald en gebracht worden.
Marika en Anne bleven achter bij het CTC om alle kinderen uit het project te bespreken met de verpleegkundige en een leerkracht.
Op dinsdagmorgen bezochten we een aantal klassen om foto’s te maken van de “Ikusasa-kinderen” en hun eventuele post van hun Nederlandse sponsor te overhandigen.
De kinderen van het CTC zitten sinds dit jaar in de klas met leeftijdgenoten en niet meer met kinderen met hetzelfde niveau. Dit is voor de leerkrachten wennen, maar ook een uitdaging.
Alle kinderen van het CTC hebben een erg laag IQ (rond de 50), met het ene kind is het mogelijk om gesprekjes te voeren, maar met het andere kind bijna niet. Een groot aantal kinderen heeft een vorm van autisme.
Het is erg leuk om te zien hoe de klassen draaien en hoe ontzettend betrokken de leerkrachten zijn!
Bijna alle kinderen vinden het superleuk om op de foto te gaan en deze foto’s terug te zien.
Na de middag bezochten we een “learnershipproject”, dit is een project, waarbij ex-pupillen van het CTC een training van een jaar krijgen, waarbij ze voorbereid worden om te gaan werken in de maatschappij. Het eerste half jaar krijgen de pupillen theorie- en praktijkles om vaardigheden aan te leren. Ze leren zich te presenteren, maar ook (beter) leren lezen en rekenen, hoe ze er representatief uitzien enz. Het tweede half jaar gaan ze dan werken. Drie pupillen gaan bij het CTC werken binnenkort, voor de andere worden nog banen gezocht. De pupillen krijgen dit jaar een salaris van zo’n R 4.500,00 (€ 285,00), openen een bankrekening en leren met geld omgaan. Ze worden 4 dagen per week gehaald en gebracht. Dit project wordt gesponsord door een bedrijf in solar apparatuur. Bedrijven in Zuid-Afrika zijn min of meer verplicht om trainingen of andere acties te doen voor de arme (donkere) medemens. Dit levert een bedrijf punten op.
Drie van deze pupillen zijn “ex-Ikusasa-kinderen” en het is geweldig om te zien hoe zij zich in zo’n korte tijd ontwikkeld hebben.
Na het bezoeken van dit project gingen we op huisbezoek bij twee kinderen van het CTC.
Als eerste gingen we naar Elvonzo, een jongen van 10 jaar. Hij is ernstig verstandelijk beperkt en kan bijna niet praten, communiceren gaat het beste met gebarentaal en plaatjes. Hij leeft met zijn ouders in een huis, dat is opgedeeld in drie woningen, waar dus drie gezinnen wonen. Het woongedeelte waar Elvonzo met zijn ouders woont is een keuken van zo’n 3 m X 1,5 m en een kleine ruimte waar net een klein 2-persoonsbed kan staan, dus zo’n 10 m2 totaal….. Elvonzo slaapt bij zijn ouders in bed. De vader van Elvonzo is blind geworden na een motorongeluk en beide ouders zijn werkeloos. Ze leven van twee kleine uitkeringen, voor de vader en voor Elvonzo, omdat hij een kind is dat speciale hulp nodig heeft.
Het is onveilig op straat voor een kind, dus zit Elvonzo na schooltijd in deze kleine woning voor de tv. Wat een afschuwelijke omgeving voor een kind.
Daarna bezoeken we Mark, een jongen van 15 jaar. Mark is de tweede zoon in een gezin van 3 zonen. Hij woont samen met zijn ouders in een 4-kamerwoning. Zijn moeder is ziek en werkt niet, zijn vader is werkeloos. Mark heeft een licht verstandelijke beperking.
Zij leven in een totaal ander huis dan Elvonzo, het huis ziet er verzorgd uit. Marks vader is gestopt met werken vanwege lichamelijke en psychische klachten. Sindsdien doet hij af en toe klusjes bij familie. In het huis hangt een heel groot tv-scherm, dat gekocht is van de ontslagpremie die vader heeft gekregen na zijn ontslag. Er staat ook een auto, maar deze is van een broer van de vader die in een flat woont en geen parkeerplaats heeft. De telefoon van de vader is gehackt, daarom hebben ze geen telefoon meer. De ouders vinden het belangrijk dat de kinderen zich binnen met televisie en gedownloade films kunnen vermaken, want buiten is het te gevaarlijk voor hen. Marks oudere broer van 22 is ook werkeloos, maar wil heel graag werken en het jongere broertje van 12 jaar zit op de lagere school.
Volgens de vader kwam er regelmatig politie aan huis, omdat men denkt dat de spullen in huis zijn gestolen. Dit zorgt voor heel veel stress in het gezin. Het gezin leeft van donaties van anderen naast de kinderbijslag.
Hoewel de leefomstandigheden veel beter zijn en zeker ook lijken door een mooier huis en de aanwezigheid van een televisie, is de stress binnen dit gezin en de onveilige situatie buiten de deur zeer moeilijk voor Mark.
Ook op woensdag waren we weer op het Coronation Training Centre.
Deze morgen startte met een ontbijt voor sponsors van het CTC. Er was iemand van de Nedbank, waarbij een aantal jongeren, die klaar waren met hun opleiding bij het CTC een werkervarings-traject voor schoonmaker hebben gevolgd. Deze mevrouw kon gelijk meedelen dat er voor vier jongeren een baan was. En de eigenaar van de BP benzinepomp in de buurt, waarbij ook een aantal jongeren een werkervaringsproject hebben gevolgd. Gaat R 1.000,00 per maand sponseren. Ook was er iemand van een mijnbedrijf, dat vorig jaar geld heeft gedoneerd voor het aanschaffen van een andere bus. Daarnaast nog mensen van een Islamitische organisatie (FEED) die maaltijden sponsoort voor de kinderen van het CTC. Marika heeft namens Ikusasa een toespraak gehouden.
Na het ontbijt hebben we nog een aantal kinderen uit twee klassen gesproken, gefotografeerd en eventuele cadeautjes van sponsoren gegeven.
Tenslotte was er een vergadering met alle leerkrachten, waarbij een aantal ervaringen over en weer zijn gedeeld en we als stichting werden bedankt voor onze hulp.
Op donderdag was onze laatste dag voor het Ikusasa-project in Zuid-Afrika en startten we bij het CTC.
We begonnen met het ontmoeten van de laatste kinderen, die we nog moesten zien, om foto’s van te nemen en eventuele post of cadeautjes van de sponsor te kunnen geven.
Daarna begon de ceremonie rondom de opening van het netbalveld. De voorzitter van het schoolbestuur en de directrice hielden een toespraak waarin Stichting Ikusasa werd bedankt voor de donatie, waardoor de wens van het CTC om een eigen netbalveld te hebben, kon worden ingewilligd. Ook de naam van het netbalveld werd onthuld: het “Lucia-court”, genoemd naar Luc en Ria Westerbeek, die zoveel voor het CTC hebben gedaan. Aan mij de eer om het “Lucia-court” te openen door het doorknippen van een lint dat over het veld was gespannen.
Tenslotte kregen alle leerlingen en leerkrachten een ijsje van Stichting Ikusasa, dit is al jaren een traditie.
Na het CTC gingen we als laatste nog naar St. Peters Childcare, de derde partner in Johannesburg, waarmee Ikusasa samenwerkt. Deze organisatie heeft vijf gezinshuizen (waaronder het “Lufunonihuis”), waarbij vier à vijf kinderen met een gastmoeder in een huis wonen. Deze kinderen zijn allemaal weeskinderen, waarvan de ouders zijn overleden aan Aids, sommige kinderen zijn zelf ook Hiv-positief. Stichting Ikusasa sponsort deze kinderen (met LU-code) met een schooluniform en schoolspullen.
St. Peters krijgt circa 60% van het geld uit donaties van kerken in Duitsland. Dit bedrag neemt de laatste jaren af, omdat er minder geld binnenkomt bij deze kerken.
Ook hier werd gevraagd of jongeren langer gesponsord kunnen worden via Stichting Ikusasa om een vervolgopleiding te kunnen doen. Het is opvallend dat dit ons door alle partners gevraagd is. Ook hier hebben we gezegd dat Ikusasa in principe kinderen sponsort totdat ze de middelbare school hebben afgerond, maar dat in individuele gevallen gekeken kan worden, wat Ikusasa voor die specifieke jongere kan doen. Het is voor het bestuur van Ikusasa wel een agendapunt dit jaar: willen en kunnen we de sponsoring uitbreiden en op welke manier zouden we dat kunnen doen?
We bezochten tenslotte alle kinderen in de gezinshuizen, op twee kinderen na, die nog niet thuis waren. We spraken met hen en de gezinsmoeders, maakten foto’s en gaven de meegenomen post van de sponsors.
Hiermee zat ons bezoek aan de kinderen en partners in Johannesburg erop.
Het was een indrukwekkend bezoek met zowel positieve als negatieve indrukken. Maar de positieve overheersen en wat ben ik blij dat ik, na bijna 10 jaar te zijn betrokken bij Ikusasa, nu zelf kon zien dat de hulp die de stichting biedt echt het verschil maakt!
Arina Oorburg