“Een groot inspirerend avontuur.” Dat is volgens mij de beste samenvatting van de reis die ik dit jaar voor het eerst maakte in opdracht van Stichting Ikusasa. Ik heb samen met mijn echtgenoot Anne en met Ria en Luc Westerbeek veel gezien en gehoord over wat Ikusasa samen met MES doet voor de kansarme kinderen.
Het motiveert me enorm om samen met het bestuur in Nederland en alle sponsors en betrokkenen verder te bouwen aan de stichting die Ria begonnen is en waarvan ze dit jaar formeel afscheid heeft genomen.
De reis stond dit jaar in het teken van het overdragen van de werkzaamheden van Ria en het leren kennen van MES. Om die reden was er een soort kennismakingsprogramma opgezet om mij zo goed mogelijk inzicht te geven in de werkzaamheden. Ria heeft natuurlijk veel verteld, maar het is toch anders als je het met je eigen ogen ziet.
Op vrijdag 13 januari was de uitdeelmiddag voor de groep kinderen in Hillbrow. De kinderen kwamen uit school naar het gebouw van MES, waar ook de naschoolse opvang is.
We hebben al 49 kinderen gezien en gesproken, ze op de foto gezet, iets te eten gegeven en hen de pakketten uitgedeeld. Omdat het voor Ria en Luc meteen een afscheid was, zijn alle kinderen met hen op de foto gezet. Tenslotte kregen alle kinderen een lampje dat op zonne-energie kan worden opgeladen. Een handig cadeau in een land waar de stroom regelmatig uitvalt.
De woensdag daarna hebben Anne en ik samen met de maatschappelijk werker nog wat scholen bezocht om de kinderen te ontmoeten die we vrijdag niet hebben gezien.
De kinderen in Soweto zijn op zaterdag 14 januari allemaal gezien. De kinderen in Soweto worden door de sociaal werkster speciaal voor het Ikusasa programma geselecteerd. Ook hier hebben we in korte tijd veel
kinderen gezien en gesproken. Van de kinderen die niet aanwezig waren, hebben we er een aantal later in de week op school opgezocht. Sommige verhalen blijven je bij, zoals het verhaal van een jongen die afgelopen voorjaar op weg naar school in de schoollbus bij een ongeluk betrokken raakte waar ook een aantal kinderen is overleden. Deze jongen zit op een goede school, maar lijkt toch niet de gespecialiseerde trauma-hulp te krijgen die hij nodig lijkt te hebben. “Erover praten haalt herinneringen naar boven.” zegt hij zachtjes als ik hem ernaar vraag. We bespreken de situatie met de sociaal werkers en geven aan dat Ikusasa wil kijken op welke manier we deze jongen extra hulp kunnen bieden. Wat fijn dat je dan niet met lege handen staat, maar daadwerkelijk iets uit te delen hebt (met dank aan alle gulle gevers in Nederland)!
Het derde project is het shelter Siphumelele, dat we op onze laatste dag bezocht hebben. Dit shelter ligt wat verder weg in Kempton, dat een aparte stad is maar eigenlijk aan Johannesburg vastgegroeid zit. We hebben daar samen met de betuursleden de toekomst van het shelter besproken. Het lukt Siphumelele tot nu toe niet om een officiële registratie als kindertehuis te krijgen en dit geeft zoveel onduidelijkheid dat het bestuur overweegt om ermee te stoppen en het shelter over te dragen aan MES-Kempton. Een belangrijke voorwaarde is natuurlijk wel dat de 8 kinderen die er nu nog wonen een zo goed mogelijke plek krijgen en daar ligt hun grote zorg op dit moment. Vanwege deze situatie is ook de manager van MES Kempton bij de bespreking aanwezig. Hoe het verder gaat weten we op dit moment niet, we zullen de ontwikkelingen nauwgezet blijven volgen en blijven de kinderen in het shelter steunen zolang dat nodig is!
Voor Anne en mij persoonlijk was het bijzonder om het meisje te ontmoeten dat wij jarenlang hebben gesteund. Ze heeft vorig jaar eindexamen gedaan en is geslaagd, ze heeft nu een dochtertje en woont weer bij haar familie.
Het vierde project dat Ria ooit begonnen is zijn kinderen die in verschillende kinderhuizen wonen van St. Peters Childcare. De huizen staan in een (betere) buitenwijk van Johannesburg en in elk huis wonen ongeveer 4 kinderen met een ‘gezinsmoeder’ die voor hen zorgt. We hebben alle huizen bezocht, behalve het Lufunoni-huis dat wat verder weg ligt bij de andere huizen vandaan. Een goede reden om nog een keer terug te reizen naar Johannesburg!
Het laatste project dat door Ikusasa wordt ondersteund is het Coronation Training Centre, een school voor kinderen met een beperking (niet ‘disabled’ maar ‘differently abled’ staat er op een poster in de gang). Omdat wij niet meer tijd konden vrijmaken, zijn we hier slechts een dag geweest en hebben Luc en Ria er later nog een hele week doorgebracht zoals ze dat gewend zijn. Ik werk zelf als psycholoog op een SBO-school en heb jaren als leerkracht voor de groep gestaan. Dat maakte dat ik het heel bijzonder vond om met de directeur en de verpleegkundige kennis te maken en door hen rondgeleid te worden. Helaas konden we niet alle klassen bekijken, maar we zijn op het schoolplein wel door alle kinderen toegezongen. De middag is besteed aan het bezoeken van een aantal kinderen thuis en dat is confronterend. Kinderen zien er in hun schooluniformen meestal keurig uit, maar dat zegt niets over hun leefomstandigheden. Een verslaafde moeder met twee kinderen in een stenen huisje zonder water en elektriciteit, een jongen in zijn eigen krotwoninkje met een oudere broer die voor hem zorgt en een moeder met een baan. Als ik een rangorde zou moeten maken, dan weet ik niet wie er beter af is, die eerste twee kinderen in het stenen huisje of die laatste in zijn golfplaten hutje? Armoede is niet zwart of wit, er zijn vele tinten grijs, dat is de belangrijkste les die ik geleerd heb van deze reis.
Naast de bezoeken die we in het kader van het Ikusasa programma hebben gedaan, hebben we ook veel geluisterd en van gedachten gewisseld met mensen binnen MES. MES is een grote organisatie met 4 afdelingen binnen Zuid-Afrika en met veel professionele en capabele mensen in dienst. Dat is een goede basis voor nog meer samenwerking in de toekomst!
Wat we zien is dat ook een organisatie als MES ooit klein begonnen is als soepkeuken in een kerk en zich nu steeds meer professionaliseert. Dit heeft ook gevolgen voor Ikusasa en onze samenwerking. Wij zijn een kleine stichting en de bijdrage die Ikusasa aan MES levert is niet meer dan 1% van het totaal aan subsidies, giften en donaties dat bij MES jaarlijks binnenkomt. We zijn wel bijzonder voor MES omdat wij, in tegenstelling tot veel andere begunstigers, elk jaar persoonlijk langskomen!
Een goed voorbeeld van de professionaliseringsslag die MES maakt zijn de privacy-regels die ook in Zuid-Afrika in de wet zijn vastgelegd. Op dit moment wordt er veel informatie over de kinderen met de sponsoren gedeeld en dat maakt Ikusasa natuurlijk ook zo persoonlijk en aantrekkelijk. Toch is het belangrijk om daar (vanuit het belang van de kinderen die we helpen) eens goed naar te kijken en daar een goede, nieuwe balans in te vinden. Dat is de reden dat we op dit moment bezig zijn de mening van onze sponsoren te vragen over de informatie die we delen over elk Ikusasa-kind.
Behalve de vaste projecten kan Ikusasa door de giften die regelmatig binnenkomen, ook allerlei andere projecten ondersteunen. Zo heeft Ikusasa dit jaar een flink bedrag overgemaakt voor de projecten van het jongerenwerk van MES. Dit team organiseert samen met het Joshua-team (jongeren tussen 18 en 23 jaar die een tussenjaar doen als vrijwilliger) de naschoolse opvang in Hillbrow en voor de jeugd ook kampen en uitstapjes. Tijdens ons bezoek waren de nieuwe Joshua’s een week op kamp (het was de eerste week van het nieuwe schooljaar) en hebben we hen bezocht op het kampterrein in Krugersdorp. Dit was zo’n beetje het enige toeristische uitstapje dat we tijdens ons bezoek gemaakt hebben, maar het smaakt naar meer.
De manager Jeugdwerk liet in een indrukwekkende Powerpoint presentatie zien welke kampen hij heeft georganiseerd en hoeveel Ikusasa-kinderen er zijn meegeweest. Voor kinderen uit gezinnen die moeten leven van minder dan €180,- per maand is zo’n kamp een onmogelijkheid als het niet wordt betaald door anderen! Toch doen ze zelf ook iets om hun plekje in het kamp te verdienen, ze kunnen punten verdienen door mee te doen in het After School programme (naschoolse opvang).
Wat leuk was het om Bongani, vorig jaar nog Ikusasa-kind, nu te zien zitten tussen de Joshua’s! Hij gaat een jaar van zijn leven geven om anderen te helpen zoals hij zelf geholpen is! We hebben een leuk filmpje van hem gemaakt.
Er valt nog veel meer te vertellen over deze bijzondere reis met veel bijzondere ontmoetingen. Wat me het meest heeft getroffen is de passie van de mensen bij MES en de veerkracht van de kinderen die we hebben ontmoet. In arme en onzekere omstandigheden te moeten opgroeien zonder te weten of er later wel een baan voor je is en tóch blijven lachen en blijven dromen, daar kunnen wij nog veel van leren!
Marika de Boo, maart 2017