Van 18 januari t/m 31 januari ben ik als voorzitter van de Stichting voor de tweede keer op werkbezoek geweest in Johannesburg. Met dank aan mijn werkgever was het weer mogelijk om 2 weken weg te gaan. Ik heb dit jaar weer gemerkt hoe belangrijk het is om de mensen van onze partnerorganisaties persoonlijk te kunnen spreken. De communicatie gaat dan toch gemakkelijker en er zijn een heleboel dingen die afgestemd moeten worden op allerlei gebied; financieel, organisatorisch, maar ook beleidsmatig. We hebben ook dit jaar weer de vraag gesteld of datgene wat wij doen ook echt van toegevoegde waarde is. Met andere woorden: is Stichting Ikusasa een ondersteuning voor het werk dat al gedaan wordt door MES, Siphumelele, St. Peters en CTC? Dit vinden wij als bestuur erg belangrijk en ook dit jaar was het antwoord “jazeker!”. Toch hebben we met de mensen van MES ook gesproken over de toekomst en hebben we hen gevraagd wat voor hen als MES de accenten zijn voor de komende jaren en hoe zij Stichting Ikusasa daarin zien. De kern van het werk van Ikusasa zal blijven liggen bij individuele sponsoring van kinderen, maar daarnaast zijn we met elkaar ook in gesprek over andere vormen van steun aan, met name, MES. We houden u daar natuurlijk van op de hoogte!
Vrijdag 19 januari
Om 10 uur werden we opgehaald door de chauffeur van MES die ons naar het hoofdgebouw in Hillbrow brengt. Wat leuk om iedereen weer te zien na een jaar! We bespreken het programma voor de komende week. 
Om 13 uur gaan we naar BG Alexander, het MES gebouw waar de kinderen van de Johannesburglijst naar toe komen om hun schoolspullen op te halen. In 2,5 uur hebben we alle kinderen gezien. Nadat we iedereen (op 4 kinderen na) hebben gesproken, beginnen de maatschappelijk werkers met het uitdelen van de schoolspullen. Er is een lijst waarop precies staat wat de kinderen krijgen; voor sommigen is er bijvoorbeeld een rekenmachine of een woordenboek. Alle kinderen krijgen ook een cadeautje van Ikusasa; deze keer een handdoekenset. Tenslotte is er voor iedereen wat te drinken en te eten en waaieren de kinderen weer uit, de stadsdrukte in. Sommige worden opgehaald door hun (groot)ouders, andere lopen met elkaar dezelfde richting op.
Zaterdag 20 januari
Om 7.15 uur zitten we al aan het ontbijt en om 8.00 staat de chauffeur voor de poort. Het is ongeveer 45 minuten rijden naar Soweto en het valt ons weer op hoe druk het op straat is, levendig, overal mensen; ze lopen in de berm, ze zitten in de berm, ze staan bij de stoplichten, ze lopen dingen te verkopen langs de weg. Er valt een heleboel te zien op straat! Ik maak de leukste foto’s vanuit de auto.
We hebben vandaag de uitdeeldag in Soweto. We zitten buiten bij het kantoor van MES in Soweto en ook nu hebben we 2,5 uur nodig om alle kinderen (op 1 na) te spreken. Omdat we buiten zitten hebben we ook regelmatig contact met de (groot)ouders van de kinderen en zien we de kinderen ook lekker spelen. Na het uitdelen van de pakketten en de handdoeken vertrekken wij naar Siphumelele. Een autorit van bijna een uur naar de andere kant van Johannesburg. Bij Siphumelele voer ik een lang gesprek over alle ontwikkelingen. Het huis zal worden gekocht door de Christ Ambassadors Church en daarmee komt dan ook een eind aan dit shelter. De kerk gaat er een familiehuis van maken waar het nu juist bestemd is voor verwaarloosde en in de steek gelaten kinderen zónder betrokken familie. Er is, namens de kerk, een nieuwe projectmanager/huismoeder, die de boel strak bestuurt, maar dat was eerst even wennen en aftasten. Er wonen nu nog 4 kinderen die door Ikusasa worden gesponsord. Twee zijn er dit jaar verhuisd. We hebben duidelijk gemaakt dat we de 4 kinderen zullen blijven steunen, maar dat we daarna zullen stoppen als het huis helemaal wordt overgenomen door de kerk.
Zondag 21 januari
Na een hele slechte nacht (misschien moet er toch minder ambitie in één dag….) begint deze ochtend gewoon weer zonnig en met het gekras van de Hadeda Ibissen die klinken als kraaien. Helaas was het niet helemaal goed gecommuniceerd dat we pas om 9 uur opgehaald zouden worden en dus staan we weer om 8 uur bij het hek. Gelukkig kwam de chauffeur er uiteindelijk toch aangereden, anders waren we nooit in Soweto gekomen.
Nicodemus (manager MES en parttime predikant) moet preken in Diepkloof en wij zijn zijn gasten vandaag. De liturgie verloopt zo’n beetje zoals ook bij ons, behalve dat het zingen hier als vanzelf meerstemmig is en gepaard gaat met dansen en het slaan van het ritme op een soort leren kussentjes, die je om je hand schuift, maar waarvoor je ook gewoon je bijbel kunt gebruiken. Als je goed kijkt zingt niet iedereen mee en staan er ook mensen stil: de puberjongens vooral (uiteindelijk zijn er natuurlijk meer overeenkomsten dan verschillen). Grappig dat het geld voor de collecte naar voren gebracht dient te worden: eerst de kinderen, ouderen, mannen en dan de vrouwen. Daar wordt het meteen geteld. De gemeente weet meteen of het vastgestelde doel van 1500 Rand per dienst gehaald is. Zo niet, dan komen er altijd mensen nog wat extra’s brengen. En die dansende ouderlingen, daar word ik erg vrolijk van!
Terug bij de kerk rijdt Nicodemus ons naar Regina Mundi, waar we een rondleiding krijgen van een humorvolle gids. Regina Mundi is een katholieke kerk waar tijdens de apartheid regelmatig politieke bijeenkomsten werden gehouden. Er is om en in de kerk veel geschoten en traangas afgevuurd in het verleden.
Maandag 22 januari
Om 8 uur staat Innocent weer voor het hek. Hij gaat zelfs met ons de lift in naar de 5de verdieping en dat had hij beter niet kunnen doen, want: de lift blijft hangen! Daar is deze lift berucht om en oh wat fijn, wij mogen dat ook een keer meemaken. We schuiven aan bij de maandelijkse manco-meeting (man committee) van Johannesburg. Daar zitten een aantal bekenden, maar ook een aantal onbekenden. We worden aan elkaar voorgesteld, vertellen wat over Ikusasa en dat is het voor dit moment. We rijden een paar blokken verder naar BG Alexander; een terrein waar een aantal MES-activiteiten zijn. We worden rondgeleid door de ontzettend leuke, enthousiaste en humoristische ICT-manager van MES door het trainingscentrum van MES. Daar worden allerlei cursussen gegeven, ook in samenwerking met de universiteit. Daarna lopen we over het grote terrein van BG naar Dinaledi, de kinderopvang voor kinderen van 0 tot 6. De opvang is dagelijks open van 6.30 tot 17.30 en de kinderen krijgen er ook een maaltijd. We waren hier vorig jaar ook al geweest, maar het is zo leuk om er nog eens te gaan kijken. Simon zet de hele boel daar op zijn kop, met zijn gekke gedoe en ik begrijp dat hij dat regelmatig doet om zo een mannelijk ‘rolmodel’ te zijn. “En verder vind ik kinderen gewoon heel leuk hoor.” zegt hij er bij.
Dinsdag 23 januari
Om 9 uur weer op weg naar Hillbrow. We hebben de kinderen besproken die uit het project zijn en daarna de kinderen die we niet hebben gezien. We besluiten om C. te gaan opzoeken thuis. De maatschappelijk werkster kan haar moeder niet telefonisch bereiken en ze was gisteren ook niet op school, omdat ze haar schoolgeld niet heeft betaald. We lopen een paar blokken op weg naar Vaninn Court, een door criminelen gekaapte flat. Tja, dat valt niet helemaal te beschrijven wat je dan meemaakt. Stel je een verpauperde flat voor, stinkend, met een liftschacht zonder lift maar wel vol met vuilnis en troep, aan de achterkant van het gebouw stroomt een soort waterval naar beneden, beneden in de straat alleen maar troep, het hangt ook in de bomen. Binnen gaan we de trap op, de hoofdkleur is bruin/zwart, het is er vies. De ramen zijn op de meeste plekken kapot en soms vervangen door een stukje hout of board. Er is een galerij, met een brokkelig muurtje ervoor. We kloppen eerst bij de verkeerde deur aan, we moeten nog een verdieping hoger.
Daar zit een ijzeren hek voor de deur met een slot. We kunnen de deur gewoon openduwen en na lang roepen komt de moeder van C. naar de deur. Wij naar binnen, C. wordt geroepen, loopt naar me toe en pakt me stevig vast. Ik heb het arme meisje vorig jaar kort gezien en verwacht min of meer dat ze zal vragen of ik haar wil redden. Ze wil graag naar school, maar het kan niet want ze heeft een achterstand in het betalen van het schoolgeld. Moeder ziet er behoorlijk hopeloos uit. Ze heeft geen inkomen, alleen kinderbijslag en betaalt fikse huur voor dit smerige en haveloze flatje dat ze ook nog deelt met anderen. De deur zit op slot, ze durven de kamer niet uit angst voor de criminelen die heer en meester zijn in de flat (soms op elke verdieping een andere huurbaas). Wát een hulpeloze situatie! Ik zeg toe dat wij op school zullen gaan praten, maar dat moeder dan wel zelf ook haar best moet doen om een openbare (en goedkopere) school voor haar dochter te gaan zoeken om haar daar op de wachtlijst te laten zetten. Wij schuifelen het gebouw weer uit en steken over naar de school. Het mag dan een privé school zijn, dat betekent niet dat het er goed en fijn is. We zien 50 kinderen aan lage tafeltjes zitten in een lokaaltje van 6×4 zonder raam. We praten met de directeur en C. mag weer komen als MES garandeert dat het schoolgeld betaald zal worden. Wij zorgen dat het geld er komt en de maatschappelijk werker van MES regelt het verder. Niet voor altijd maar wel om dit meisje in ieder geval dit komende jaar te helpen, zodat we hopelijk moeder ook een duwtje in de rug geven om haar leven weer op te pakken.
Woensdag 24 januari
Vanmorgen is de dag voor St. Peters Childcare. Dit is een pleegzorgorganisatie die verbonden is aan de kerk St. Peters by the lake. We arriveren er om 11 uur en hebben eerst een gesprek met de projectmanager om wat meer te horen over de visie en de kinderen in het project. We rijden eerst naar het Lufunoni-huis. Dat hebben we vorig jaar niet gezien en omdat Luc en Ria veel hebben gedaan aan het opknappen ervan willen we dat dit jaar niet overslaan. We zien de twee nieuwe kinderen die nu in Lufunoni wonen. Eén meisje woont er al langer, maar is nu officieel onder de hoede van pleegzorg. Hiervoor bezette ze het ‘crisisbed’ in het huis.
De kinderen zitten binnen, daar is het koeler dan buiten. Er is gelukkig wel een tuin om het huis, maar de straat op kunnen ze niet zomaar, het hek heeft een hangslot. Heel normaal hier; de kinderen kunnen NOOIT alleen de straat op. Veel te onveilig in deze criminele buurt.
Donderdag 25 januari
We hebben vandaag een vergadering op het hoofdkantoor van MES met alle belangrijke partners. We bespreken het door ons gezamenlijk opgestelde document waarin de werkwijze wordt beschreven met alle afspraken. Dit document beschrijft ook wat we doen in het kader van de privacy wetgeving, inmiddels ook in Nederland een ‘hot item’. We bespreken ook de financiële situatie en horen het dilemma van een organisatie als MES, die veel tijd kwijt is aan het verantwoorden van hun uitgaven aan de sponsoren. Iets dat heel veel tijd kost, maar waar vaak geen sponsorgeld voor beschikbaar is. Met het betalen van administratiekosten dragen we daaraan bij, maar deze management fee is bij lange na niet kostendekkend. We bespreken ook op welke manieren we onze samenwerking verder vorm kunnen geven, we verkennen de wensen die aan beide kanten leven. Om 12 uur zijn we klaar met vergaderen en gaan we meteen door naar het team van jeugdwerkers. Hier bekijken we een fantastische Powerpoint waarin wordt uitgelegd wat er gedaan is met het geld dat Ikusasa heeft gegeven. We worden thuisgebracht door Tebza, de leider van de Joshua’s (zijn levensverhaal is een apart boek waard) en een paar uur later haalt hij ons weer op zodat we met de Joshua-jongeren mee kunnen om soep en brood uit te delen op straat.
Tja, het is inmiddels schemerig en ik kan mijn camera niet meenemen, dus zal ik moeten beschrijven waar we stoppen. Het is een sloppenwijk, onder een viaduct, op een vuilnisbelt, het stinkt en terwijl we met Tebza de wijk doorlopen schieten de ratten voor onze voeten de rotzooi in. Her en der zitten mensen onder allerlei zelf gemaakte afdakjes bij elkaar en kleine kinderen scharrelen daar tussendoor. Poeh…die kinderen…..
Terug bij de bus delen we brood en soep uit, de Joshua’s beginnen lekker te zingen en gaan daar onderweg naar de tweede stop in de bus gewoon mee door. Het is inmiddels 20 uur en op straat is het zo druk als in de Kalverstraat op zaterdagmiddag! Hé, hier zijn we eerder geweest, vorig jaar met de straatwerkers die het omschreven als de ‘ergste plek’. Nou, precies dáár stoppen we natuurlijk en worden de laatste broden en soep uitgedeeld. Tebza wil ons even voorstellen aan zijn vriend, Siphe (zijn naam betekent ‘geschenk’), hij slaapt vannacht op straat.
Maandag 29 januari
De resterende dagen zijn voor het Coronation Training Centre. We stappen om 8 uur de school binnen en worden allerhartelijkst verwelkomd door alle kinderen, die zich hebben verzameld op de binnenplaats van de school. We besteden deze dag met het bespreken van het reilen en zeilen van de school, met het bespreken van de kinderen die door ons gesponsord worden én met het uitgebreid bekijken van de nieuwe schoolbus, waarvoor Ikusasa ook geld beschikbaar heeft gesteld. 
Om 14.30 vertrekken we met deze nieuwe schoolbus om alle kinderen thuis te brengen en maken we mee wat hier de dagelijkse routine is. We merken bij sommige kinderen stress als ze uitstappen en horen dat ze bang zijn om gepest te worden. Ze zijn in de ogen van veel buurtkinderen ‘gek’ in hun hoofd. We stoppen bij krotjes en bij mooie stenen vrijstaande huizen. Kinderen met een handicap worden overal geboren….
Dinsdag 30 januari
Vandaag gaan we alle kinderen die in het Ikusasa-project zitten persoonlijk spreken en op de foto zetten. Eerst schuif ik aan bij de teamvergadering. De schoolbel gaat, de kinderen stellen zich netjes op, op volgorde van lengte, er wordt gezamenlijk gebeden en dan is de schooldag begonnen. Anne en ik pakken onze papieren erbij, sorteren de cadeautjes en kaarten en gaan aan de slag. We hebben van de 61 kinderen (incl. 10 op de wachtlijst) er 55 op de foto gezet. We hebben alle klassen bezocht en even meegedaan aan de activiteiten.
Rond de middag gaan we met de directeur bij 3 kinderen op huisbezoek. Eén meisje zit al in het project, de andere twee komen in aanmerking voor de plek op de wachtlijst. Het is weer schrijnend wat we zien: een halve garagebox voor een moeder met twee dochtertjes, een donkere en muffe kamer in een haveloos appartementencomplex. Voor de ramen zitten houten platen. De vloer is kaal beton, de keuken heeft geen stromend water en vermoedelijk ook geen elektriciteit. Wat een enorme problemen in dit prachtige land en wat fijn dat we wat kunnen betekenen in het leven van sommige kinderen!
Woensdag 31 januari
Vandaag de laatste dag. Er is een ontbijt geregeld bij Mike’s kitchen. We ontbijten met directie, bestuur en accountant. We bespreken een aantal dingen, waaronder de hoge transportkosten die zwaar drukken op het totale budget, maar ook het feit dat een school geen fondsenwervingsinstelling is en dat het met een grote populatie kinderen uit arme gezinnen moeilijk is om steun van ouders te krijgen. Er is bewust voor gekozen om de kinderen die van ver komen toch aan te nemen en daar de (privé)-vervoerskosten voor te willen betalen. Maar of dit in de toekomst houdbaar is, is onzeker.
Na het ontbijt vlug terug naar de school waar de kinderen alweer verzameld zijn en ook de predikant is gearriveerd. De nieuwe bus staat op het plein en is inmiddels bestikkerd (“caution, learners in transport”). Hij zal worden ingezegend door de dominee, maar dat is pas nadat hij een lange preek heeft gehouden. Eigenlijk was het voordat die beste meneer ging preken het leukste, want toen zongen de kinderen onder leiding van een paar hele enthousiaste leerkrachten allerlei fantastische opzwepende liederen. Ik zie telkens weer een andere mooie kans voor een foto…
We bezoeken de laatste klassen en maken nog wat foto’s en daarna is het tijd voor een afscheidsthee met het hele team. We rijden terug naar het guesthouse, laden de auto in en rijden richting het vliegveld. Na het inleveren van de auto, begint het lange wachten (vertrektijd 23.55uur) en het terugkijken en reflecteren op deze werkvakantie. Het was weer goed, veel gehoord, veel gezien en veel om aan verder te werken!
.