Reisverslag werkbezoek Zuid-Afrika 2-16 maart 2022
Aan alle sponsoren, donateurs en belangstellenden van stichting Ikusasa
Middels dit verslag willen wij jullie op de hoogte brengen van het wel en wee van onze partners in Johannesburg en jullie zo mee laten leven met alle hoogte- en dieptepunten die we met hen hebben besproken. Het is dankzij jullie trouwe en gulle bijdragen dat we zoveel activiteiten kunnen ondernemen in Johannesburg, we zijn daar namens jullie! Zo voelen en beleven we dat en daarom willen we jullie ook zo goed mogelijk informeren.
Het was lang spannend of en wanneer er in 2022 een bezoek zou kunnen plaatsvinden en zodra het kon, werden de tickets geboekt en het verblijf daar geregeld. Er wordt ieder jaar in overleg met een sponsor 1 ticket voor een bestuurslid gesponsord en de andere kosten betalen we zelf. Zo kunnen we garanderen dat het geld dat u geeft ook daadwerkelijk bij onze partners terechtkomt. Dit jaar ben ik, Marika, samen met mijn echtgenoot Anne naar Johannesburg gevlogen voor ons vijfde werkbezoek.
MES (alle kindcodes behalve CTC en LU)
Onze grootste partner is MES, de welzijnsorganisatie die in het arme stadshart van Johannesburg (Hillbrow) en in Soweto werkt. Wij werken nauw samen met 2 van hun focusgroepen: maatschappelijk werk (social work services) en jeugdwerk (youth enrichment).
We zijn op 3, 7, 11, 12 en 15 maart bij MES geweest. Het was een hele planning om het rond te krijgen. Het hele management team van Johannesburg was van 8 t/m 10 maart op ‘heisessie’ en de Fun-dagen waren dit jaar in het tweede weekend. Dat weekend is altijd erg druk dus het was fijn om even rustig te kunnen opstarten in het eerste weekend.
Donderdag 3 maart heeft de CEO/directeur van MES, Leona Pienaar, ons meegenomen op een tour langs alle plekken en mensen die voor Ikusasa belangrijk zijn: eerst naar het MES hoofkantoor voor een hartelijke ontmoeting met Bonolo (die fondsenwerving in haar pakket heeft en dus onze accountmanager is) en Simon van ICT. We steken even over naar de andere kant van de straat waar de creche Roly Poly is (die was twee jaar geleden nog niet in gebruik). Het is een oude kerk en zo goed en zo kwaad als het gaat heeft MES die plek omgetoverd in een creche voor 130 kinderen. Kinderen die daar voor €45,- per maand op een veilige plek worden opgevangen terwijl hun ouders werken of op zoek zijn naar een baan. Er zijn nu 75 kinderen, want ook hier wordt de economische teruggang door Covid gevoeld; veel ouders kunnen dat bedrag echt niet missen.
We rijden naar BG Alexander, een groot complex midden tussen de flats van Hillbrow, waar meerdere MES activiteiten een plek hebben; een andere creche (Dinaledi), het trainingscentrum, het kantoor van de maatschappelijk werkers, een soupkitchen en tenslotte is het ook de plek waar de Joshua’s hun ‘kantoor’ hebben en waar de naschoolse opvang is. Wat een hartelijk en ontroerend weerzien met Meriam (de manager van het jeugdwerk) en met Zuko, die de nieuwe maatschappelijk werker is voor Hillbrow, na het vertrek van Nonhlanhla. We hadden hem nog niet gezien en ik was verbaasd dat het een man was! Daar kon hij hartelijk om lachen! Hij was op zijn beurt verheugd om “Marika, the woman with the big heart” te ontmoeten. Dat klinkt natuurlijk heel mooi, maar zoals gezegd; ik ben slechts het doorgeefluik voor al die sponsoren die Ikusasa heeft!
We vertrekken tenslotte naar Impilo, het voormalige hospice dat in Coronatijd is omgedoopt tot daklozenopvang en dat nog steeds als zodanig dienst doet. We ontmoeten daar ook Nonhlanhla die nu als manager van de shelters werkzaam is en hebben haar namens Ikusasa bedankt voor haar jarenlange inzet en prettige samenwerking. Daar hoort natuurlijk ook een cadeautje bij, gekocht in Nederland. We hebben natuurlijk even wat schorten gekocht bij de vrouwen die een naaiatelier zijn begonnen nadat ze tijdens corona als daklozen van de straat gehaald zijn en door MES zijn opgevangen. Zo kunnen ze zichzelf (deels) in hun levensonderhoud voorzien en daarmee hun zelfwaarde weer wat terugkrijgen.
Op maandag 7 maart was het tijd om met alle betrokkenen bij MES te vergaderen over het project. Ik heb de kans genomen om wat uit te leggen over ons beleidsplan en dat was verhelderend, ook waar het gaat om de verantwoording vanuit Zuid-Afrika. Verder konden we het mooie nieuws delen dat we tot 2024 jaarlijks weer 3 Joshua’s zullen ‘bekostigen’ en dat we ook onze jaarlijkse bijdrage voor kampen en naschoolse opvang zullen continueren. Daar waren ze vanzelfsprekend erg blij mee! We zijn tenslotte één van de platinum sponsors voor MES die jaarlijks meer dan ZAR 500000 doneren. Een serieuze partner dus!
De grootste uitdaging is dat alles duurder is geworden en dat dit vooral voor benzine geldt. Waar we voorheen met onze jaarlijkse bijdragen meerdere kampen konden bekostigen, is nu het hele bedrag opgegaan aan het Sea Camp. Ook levensonderhoud voor de Joshua’s is duurder geworden en schooluniformen idem dito. We zullen daarom binnenkort in het bestuur moeten bespreken of we de jaarlijkse sponsorbijdrage (die al jarenlang gelijk gebleven is) gaan verhogen.
Op vrijdag en zaterdag in dezelfde week volgden de Fundagen. Wat een feest om al die kinderen weer te zien! Sommigen herken ik meteen, maar veel zijn er ook nieuw! Er zijn sinds 2020 in Hillbrow en Soweto grofweg 68 nieuwe kinderen in het project gekomen en hetzelfde aantal is eruit gegaan. Een flink verloop dus; in 2 jaar tijd 50% nieuwe kinderen! De meesten vertrekken omdat ze eindexamen hebben gedaan (precies zoals de bedoeling is). Het komt eigenlijk maar heel weinig voor dat het anders loopt, al zijn er natuurlijk altijd kinderen die verhuizen of erger (aan de drugs bijvoorbeeld. Gelukkig een zeldzaamheid. MES is een goed vangnet).
We volgen al jaren hetzelfde patroon: we zetten de tafels buiten om de sfeer zo ongedwongen mogelijk te houden. Marika zit met lijsten, kaarten, brieven en cadeautjes naast zich aan de tafel om met elk kind individueel een gesprekje te hebben en hen een kaart of cadeautje te overhandigen. Alle kinderen krijgen ook een afdruk van de foto die 2 jaar geleden is gemaakt in een mapje dat aan een tafel verderop versierd kan worden. De kinderen krijgen allemaal een sticker met hun code op hun kleding geplakt en dat is maar goed ook; we kunnen het anders echt niet allemaal onthouden! Anne is ondertussen druk met het fotograferen van alle kinderen zodat de sponsor weer een nieuwe foto krijgt van zijn of haar sponsorkind. Voor de kinderen die nieuw in het programma zijn (50% dus) en voor wie er geen brief of cadeautje is, hebben wij als bestuur een kaart meegenomen, zodat ieder kind tenminste iets krijgt. Alle kinderen krijgen overigens ook een tas met lekkers mee na afloop, dus ook daar wordt aan gedacht. We laten daarin de maatschappelijk werkers de vrije hand; zij weten wat het beste in de smaak valt en passend is.
Na deze ‘plichtplegingen’ kunnen de kinderen zich vermaken met de spelletjes die de Joshua’s hebben georganiseerd en daar doet iedereen aan mee. Ondertussen zitten er her en der (vooral in Soweto) oma’s in de schaduw met elkaar te praten terwijl ze hun kinderen in de gaten houden. Ook voor hen is het een uitje. De maatschappelijk werkers zijn ook in de buurt voor een luisterend oor. Het gaat allemaal heel ongedwongen en ontspannen.
Na twee Fundagen is het voor ons ’s avonds ook nog ‘fun’: want dan moeten alle foto’s op de laptop gezet worden en voorzien worden van de goede kindcode. Gelukkig houdt Anne dat met wiskundige precisie bij en gaat het bijna altijd goed. Daarnaast proberen we tijdens ons verblijf al zoveel mogelijk filmpjes naar bekenden door te appen. We hebben dit jaar geprobeerd van alle kinderen die een brief, kaart of cadeautje hebben gekregen een filmpje te maken. Dat geldt voor ongeveer 1/3 van alle kinderen in het Ikusasaproject! Dat zijn dus heel veel filmpjes om door te appen, dat kunt u zich voorstellen! Als u in juli nog niks gehoord hebt van onze kant, wilt u dan alsublieft contact met ons zoeken? Want we doen ons best om alle sponsoren op de hoogte te stellen en tenminste een foto of een ingevulde vragenlijst van het kind te mailen. Laat het vooral weten als we u per ongeluk vergeten!
Onze laatste dag bij MES was op 15 maart en we hadden aangegeven om een langere tijd bij de Joahua’s te willen doorbrengen. Dus werden we om 7.30 uur bij Genesis, het Joshua-huis afgezet en hebben we met de Joshua’s ontbeten. We hebben de nieuwe ‘Ikusasa-Joshua’s’ gesproken en gefilmd en daarvan zijn er twee oud-Ikusasakinderen Refilwe en Dieketso, die nu Joshua zijn geworden. Mogelijk herinnert u zich nog wel mijn eerste Covid-brief waarin ik mijn zorgen uitte over Refilwe, die leukemie had en haar daarom extra kwetsbaar maakte. Hoe fijn om te zien dat het goed met haar gaat. De leukemie is in remissie en zij is dit jaar een Joshua!!
Coronation Training Centre (kindcodes CTC)
Dit jaar waren er 4 dagen gereserveerd voor het CTC, waarvan de eerste vrijdag, 4 maart helemaal in het teken stond van het afscheid van Phebe Botman-Verspuy, de directeur van het CTC, die 38 bij het CTC heeft gewerkt en nu met pensioen gaat. De farewell-party was speciaal voor onze komst uitgesteld, zodat de Holland-sponsors er bij konden zijn en zo mochten wij bijna als eregasten helemaal vooraan plaatsnemen in een prachtig versierde zaal. Binnen het bestuur moeten wij altijd een beetje lachen om hoe de dingen binnen het CTC georganiseerd worden. Ik werk zelf in het onderwijs en ik herken het, het lijkt wel een wereldwijd onderwijs-gen: in het onderwijs ben zijn mensen zó gewend dat alles altijd anders verloopt en is men zó flexibel dat de dingen ook goed lopen wanneer ze niet tot in de puntjes uitgedacht worden of verzorgd. Zo hoorden wij een dag van tevoren dat de dresscode wit en goud was. Tja, dat hadden we graag even wat eerder geweten; Anne en ik waren in ‘noordzee-blauw’ en gelukkig vond niemand dat erg. Gelukkig was het niet de eerste keer dat ik op bezoek was en zo had ik me al voorbereid op een toespraak (ook al had niemand me verteld dat dit van me werd verwacht) en dus washet geen schok toen ik mijn naam op het programma zag staan.
Het was een mooie middag met veel toespraken, dans en zang en tenslotte lekker eten dat door de leerlingen was klaargemaakt.
Op 8, 9 en 10 maart waren we drie achtereenvolgende dagen te gast op school. We werden bij het hek opgewacht waar onze handen werden ontsmet en onze temperatuur werd gemeten, mondkapje op, naam op een lijst en toen konden we naar binnen. Zo gaat dat iedere morgen met alle kinderen! Het eerste dat we hier altijd vragen zijn de klassenlijsten, zodat we weten in welke klas welke sponsorkinderen zitten en we de post alvast kunnen sorteren. We hebben in deze drie dagen vrijwel alle kinderen gesproken en op de foto gezet, op één kind na. Een unicum!
Naast het bezoeken van de kinderen in de klassen, gaan we ook altijd bij een paar kinderen op huisbezoek. Dat is heel verhelderend en kennelijk ook iets waartegen niet iedereen bestand is (de bij deze school betrokken ambtenaar van de overheid, Mister Marnewicke zei: “Ik doe dat niet hoor, mijn hart kan daar niet tegen.”). Het is moeilijk te beschrijven in welke omstandigheden de kinderen opgroeien; smerige stenen huizen, vaak achterin de tuin van een ander huis. Een kabeltje voor de elektriciteit dat via het raam naar binnen gaat. Soms een golfplaten hutje, maar vrijwel altijd met weinig ruimte en veel onveiligheid buiten de muren van de tuin. En overal hoor ik weer: wat jullie doen, helpt écht! Het geeft moeders het gevoel dat ze er niet alleen voor staan, dat er iemand is die zich hun omstandigheden aantrekt en dat is vaak nog meer waard dan het geld voor de bus dat ze via Ikusasa krijgen.
Het CTC heeft, via Ikusasa, in 2020 een grote donatie gekregen van Stichting Bisschop Beckers en daarmee zijn 2 lokalen ingericht in het gebouw dat in 2020 in bijgebouwd. Het ziet er prachtig uit. Hoewel onze verwende westerse ogen altijd wel verbeterpunten of afwerkklussen zien. Het ene lokaal zal gebruikt worden voor kooklessen (er zijn 8 vaste keukenblokken) en het andere is een regulier lokaal.
Hoewel het bezoek heel anders was zonder de aanwezigheid van Phebe, is het prima verlopen. We kregen de indruk dat de nieuwe tijdelijke directeur, Patricia Masigo, beter in staat is om de verantwoordelijkheid over te dragen aan de Holland coördinator: juf Abigail Selinda. Dat zorgde in ieder geval voor een rustiger programma en minder verwarring.
Na een klein feestje met alle kinderen waarbij elke klas zich presenteerde, was ook dit bezoek weer voorbij.
St. Peters Childcare (kindcodes LU)
Er is in de afgelopen 2 jaar het één en ander gebeurd bij deze organisatie, de predikant en voorzitter van het bestuur is vertrokken en dat is, naar ik begreep, niet op een leuke manier gegaan. Kern van het verhaal is dat erin al die jaren dat Ikusasa al betrokken is, nooit iemand anders dan hij (of zijn voorgangers) de contacten met ons hadden en dat dit ervoor gezorgd heeft dat niemand van het bestuur ons goed kent en weet wat er van ons verwacht kan worden. Dat hebben we dit jaar goed gemaakt. Het was een soort nieuwe start voor hen én voor ons. Die start is afgetrapt met een braai op zaterdag 12 maart waarbij het hele bestuur met partners, huismoeders én kinderen aanwezig waren bij de kerk van St. Peters by the lake. Ook daar hebben we uitgelegd wie we zijn en wat we doen en vooral ook; hoe we zo zorgvuldig mogelijk omgaan met de kinderen en wat we van hen weten (kwetsbare kinderen, dus extra belangrijk!). In het nieuwe bestuur zit nu ook een huismoeder én een jongere, want zij moeten natuurlijk ook inspraak hebben.
Het bestuur was heel openhartig; jaren geleden is daar in een aantal Lutherse kerken spontaan het plan ontstaan om een groep aidswezen op te vangen zonder dat op dat moment alle consequenties goed zijn overdacht. De kinderen wonen met een gezinsouder in een huis dat betaald wordt door St. Peters, net als hun kleding en voedsel. De moeders zijn niet in dienst en hun inkomen is de pleegzorgtoelage van ieder kind. Nu de kinderen ouder worden, si dit een uitdaging: zodra een kind 18 wordt en niet meer naar school gaat, stopt die toelage, maar niet alle kinderen gaan op hun 18de de deur al uit, ook daar niet! De gezinsmoeders zijn hier de grootste helden; zij zorgen (vaak nadat ze hun eigen kinderen hebben opgevoed) nu dus voor de kinderen van een ander, zonder daar veel inkomen voor te ontvangen! St. Peters vindt het belangrijk dat ze deze moeders zo veel mogelijk bij staat, maar ook daar zijn de fondsen sterk teruggelopen. Gelukkig werkt nu Adelaide, de al eerder betrokken en voor ons bekende, maatschappelijk werker, weer bij St. Peters en zijn kan de moeders goed ondersteunen. Dat is eigenlijk een noodzaak, want de moeders hebben geen enkele opleiding en zijn dus geen professionele zorgverleners terwijl deze kinderen dat wél nodig hebben. Het was fijn om Adelaide weer te ontmoeten na een aantal jaar afwezigheid.
We zijn teruggekomen in Nederland met weer een heleboel dingen om over na te denken en om te bespreken in het bestuur. Het verhogen van de sponsorbijdrage is daarvan wel het belangrijkste. DE ander is: hoe kunnen we eraan bijdragen dat Adelaide betrokken kan blijven bij St. Peters? EN tenslotte verwachten we een toename van het aantal aanvragen vanuit het CTC omdat we hebben toegezegd dat van de sponsorbijdrage ook het uniform of het schoolgeld mag worden betaald (i.p.v. alleen het busvervoer). Zo trekken we dat gelijk met de regels die gelden voor MES.
Marika de Boo, voorzitter